۴۱- المــیـزان، ج ۲، ص ۲۳۲٫ ۴۲- تفـسـیر نـمونه، ج ۲، ص ۱۱۰٫ ۴۳- المـنیر، ج ۲، ص ۳۳۱٫ ۴۴- الجدید فـی تفـسیرالـقرآن، ج ۱، ص ۲۷۶٫ ۴۵- الفرقان فی تفسیرالقرآن، ج ۴، ص ۲۱٫ ۴۶- مـن وحی القرآن، ج ۴، ص ۱۶۱٫ ۴۷- تفسیرالکاشف، ج ۱، ص ۳۴۰٫ ۴۸- التفسیر لکتاب الله المنیر، ج ۱، ص ۲۹۸٫ ۴۹- مواهب الرحمن، ج ۴، ص ۶٫ ۵۰- من هدی القرآن، ج ۱، ص ۳۹۶٫ ۵۱- تفسیر راهنما، ج ۲، ص ۱۱۴٫ (داوودی، سعید، همان، ص ۲۱۸) ↑

1. 1. – الفرقان فی تفسیرالقرآن، ج ، ص ۲۱٫ ↑

1. 1. – تفسیر ماوردی، ج ، ص ۲۹۲، «همچنین تفسیر مجمع البیان نیز برخی از این وجوه را نقل ‌کرده‌است و مثال های دیگری را نیز بر آن افزوده است». ↑

   

1. 1. – به تفسیرهایی که پیش از این نامشان ذکر شد، مراجعه شود. ↑

1. 1. – تفسیر صافی، ج ۱، ص ۲۳۵، تفسیر معین، ج ، ص ۱۱۲؛ تفسیر شبّر، ج ، ص ۳۶؛ منهج الصادقین، ج ۲، ص ۱۲٫ ↑

1. 1. -‌ با بهره گرفتن از تفسیر المیزان، ج ۲، ص ۲۳۲، و ص ۲۷۳ تا ۲۷۵٫ البته باید توجه داشت که مرحوم علامه به تناسب بحث، از کل روابط زن و مرد در جامعه سخن گفته اند؛ ولی خود ایشان قبول دارند که آیه ی مورد بحث در محدوده ی روابط زن و شوهر است. ↑

1. 1. – مخزن العرفان، ج ، ص ۳۱۹٫ ↑

1. 1. – الکشاف، ج۳ ، ص ۳۴۰ و تفسیر آسان، ج ، ص ۵۷٫ ↑

1. 1. – تفسیر کبیر، ج ۶، ص ۹۴٫ شبیه ‌به این امور، در تفسیر قرطبی ج ، ص ۹۳۱، تبیان، ج ۲، ص ۲۳۷ و تفسیر ماوردی، ج ۱، ص ۲۹۱ نیز آمده است. ↑

1. 1. – تفسیر صافی، ج ۱، ص ۲۳۵؛ تفسیر الوجیز، ج ۱، ص ۱۸۷؛ الجوهرالثمین، ج ۱، ص ۲۲۸؛ تفسیر منهج الصادقین، ج ۲، ص ۱۲؛ تفسیر روان جاوید، ج ۱، ص ۲۸۵٫ ↑

1. 1. 1. – برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به کتاب نظام حقوق زن در اسلام مطهری ،ص۴۶ به بعد ↑

   

1. 1. – روایاتی مانند سخن رسول خدا ص که فرمود: «بهترین فرزندان شما، دخترانند» «بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۹۱، حدیث ۵و۶» و فرمود: «هنگامی که متاعی را به خانه می برید، ابتدا سهم دختر را بدهید، آنگاه سهم پسر را.» همان، ص ۱۰۴، حدیث ۹۸٫ ↑

1. 1. – سوره احقاف، آیه ۱۵٫ ↑

1. 1. – سوره لقمان، آیه ۱۴٫ ↑

1. 1. – حضرت امام خمینی در یکی از بیانات خود، می فرماید: «این مادر که بچه در دامن او بزرگ می شود، بزرگترین مسئولیت را دارد و شـریفترین شـغل را دارد: شغل بچه داری، شریفترین شغل در عالم، بزرگ کردن یک بچه است و تحویل دادن یک انسان است به جامعه. این همان بود که خدای تبارک و تعالی در طول تاریخ، از آدم تا خاتم انبیا آمدند انسان درست کنند» صحیفه ی نور، ج ۶، ص ۳۶۰٫ ↑

1. 1. – تفسیرالمیزان، ج ۴، ص ۳۴۳٫ ↑

1. 1. – به تفسیر لغت در بحث «مدیریت و سرپرستی زنان با مردان است» مراجعه شود. ↑

1. 1. – مفردات راغب، ج ۱، ص ۱۲۸٫ ↑

1. 1. – المیزان، ج ۴، ص ۳۴۵٫ ↑

1. 1. – تفسیرالمیزان، ج ۴، ص ۳۴۵٫ ↑

1. 1. – مجمع البیان، ج ۳، ص ۲۰۵ و تفسیر نمونه، ج ۴، ص ۱۴۹٫ ↑

1. 1. – جامع المدارک، ج ۴، ص ۴۳۳٫ ↑

1. 1. – تحریرالوسیله، ج ۲، ص ۲۷۳٫ ↑

1. 1. – تحریر الوسیله، ج ۲، ص ۲۷۳ و جواهرالکلام، ج ۳۱، ص ۲۰۷٫ ↑

1. 1. – جامع المدارک، ج ۴، ص ۴۳۷٫ ↑

1. 1. – جواهرالکلام، ج ۳۱، ص ۲۰۲٫ ↑

1. 1. – تحریرالوسیله، ج ۲، ص ۲۷۳٫ ↑

1. 1. – تفسیر نورالثقلین، ج ۱، ص ۴۷۸٫ ↑

1. 1. – جامع المدارک، ج ۴، ص ۴۳۷٫ ↑

1. 1. – جواهرالکلام، ج ۳۱، ص ۲۰۲٫ ↑

1. 1. – تحریرالوسیله، ج ۲، ص ۲۷۳٫ ↑

1. 1. – همان. ↑

1. 1. – همان. ↑

1. 1. – ماهنامه ی حقوق زنان، سال اول شماره ی سوم، صص ۸-۹ (با مقداری تلخیص). ↑

1. 1. – جواهرالکلام، ج ۴۱، ص ۶۶۹٫ ↑

1. 1. – مهذّب الأحکام، ج ۲۸، ص ۱۷۵٫ ↑

1. 1. – مغنی ابن قدامه، ج ۱۰، ص ۳۴۹٫ ↑

1. 1. – وسایل الشیعه، ج ۱۵، ص ۲۳۰٫ ↑

1. 1. – مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۴۳۷، حدیث ۱۰ (باب ۶، از ابواب بقیه الحدود). ↑

1. 1. – وسایل الشیعه، ج ۱۸، ص ۵۸۱، ابواب بقیه الحدود، باب ۸، حدیث ۱٫ (به همین مضمون چند حدیث دیگر نیز در همین باب آمده است). ↑

1. 1. – آیت الله منتظری، ‌و لایه الفقیه، ج ۲، ص ۳۱۷٫ ↑

1. 1. – در جواهر الکلام، ج ۲۱، ص ۳۸۸، نام این فقیهان آمده است. ↑

1. 1. – جواهرالکلام، ج ۲۱، ص ۳۸۸٫ ↑

1. 1. – التحریر التنویر، ج ۵، ص ۴۳٫ ↑

1. 1. – ابن عربی، احکام القرآن، ج ۱، ص ۴۲۰٫ ↑

1. 1. – التحریر التنویر، همان. ↑

1. 1. – مجمع البیان، ج ۳، ص ۴۴ ↑

1. 1. – مجمع البیان ذیل آیه مورد بحث ↑

1. 1. – جواهرالکلام، ج ۳۱، ص ۲۰۱ ط بیروت ↑

1. 1. – مستدرک الوسایل، ج ۲، ص ۵۵۰٫ ↑

1. 1. – وسایل الشیعه، ج ۱۴، ص ۱۱۹٫ ↑

1. 1. – نهج البلاغه، ن ۳۱، ص ۹۳۵٫ ↑

1. 1. – جواهرالکلام، ج ۳۱، ص ۳۰۵٫ ↑

1. 1. – مجمع البیان، ج ۲، ص ۳۲۷٫ ↑

1. 1. – وسایل الشیعه، ج ۱۴، ص ۱۸ ↑

1. 1. – مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۵۵۰٫ ↑

1. 1. – بحارالانوار، ج ۱۳، ص ۲۴۰٫ ↑

1. 1. – وسایل الشیعه، ج ۱۴، ص ۱۲٫ ↑

1. 1. – بحارالانوار، همان، ص ۲۴۹٫ ↑

1. 1. – پایگاه اطلاع رسانی مرجعیت شیعه www.marjayat.com ↑

1. 1. – الرجال قوامون علی النساء بما فضل الله بعضهم و بماانفقوا من اموالهم. ↑

1. 1. – ماده ۴۲ قانون ثبت احوال ↑

1. 1. – ماده ۱۰۰۵ قانون مدنی ↑

1. 1. ۳- ماده ۱۱۸۰ و ۱۱۹۹ قانون مدنی ↑

1. 1. – تفاوت حقوق ایران با حقوق فرانسه در این زمینه آن است که هرگاه زن خارجی با مرد ایرانی ازدواج کند، تابعیت ایران بدون قیـد و شـرط به زن تـحمیل مـی شود؛ اما اگر زن بیگانه با مرد فرانسوی ازدواج نماید، برابر قانون فرانسه، فرانسوی بشمار می‌آید، مگر اینکه تابعیت فرانسوی را رد کند یا دولت متبوع او با این امر مخالف باشد (مواد ۳۷-۳۹ و ۴۰ قانون تابعیت مصوب ۱۹۴۵) در مقابل، هم در حقوق ایران و هم در حقوق فرانسه ازدواج مرد خارجی با زن ایرانی یا فرانسوی موجب از دست دادن تابعیت زن خواهد بود. ↑

1. 1. – ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی ↑

1. 1. ۲- ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی ↑

1. 1. – حکم شماره ۳۶۶، مجموعه رویه ی قضائی متین، ص ۱۲۱٫ ↑

1. 1. ۲-بند دوم ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی و ماده ۱۲ قانون ازدواج ↑

1. 1. – محقق حلی، شرایع الاسلام، ص ۱۷۳؛ شهید ثانی، مسالک الافهام، ج ۱، ص ۵۰۴٫ ↑

1. 1. – ماده ۱۱۲۷ قانون مدنی ↑

۲-۳-۵) موانع اثربخشی دوره های آموزشی

همه موارد ذکر شده در قسمت عوامل مؤثر بر اثربخشی به نوعی می‌توانند در نقش موانع اثربخشی آموزش عمل نمایند. اما به غیر از این موارد، عوامل دیگری نیز می‌توانند اثربخشی دوره های آموزشی را تحت تأثیر قرار دهند که عبارتند از:

1. 1. بسیاری از پرسنل شاغل در بخش آموزش به طور وسیعی از زمینه یا پیچیدگی موضوع ناآگاه هستند و حتی کمبود اطلاعات پایه ای از اصول عمل و استراتژی مداخله گری دارند.

1. 1. پرسنل بخش مدیریتی و نظارتی اغلب آموزش های اولیه و تجربه مدیریتی ندارند.

1. 1. 1. فقدان برنامه و محتوای استاندارد آموزشی مانع ایجاد و انتقال یک مدل کاری و استاندارد عمل شده در حالی که هر دو برای نتایج سازمانی ضروری می‌باشند.

   

1. 1. مشکل استانداردسازی یا همگانی سازی یک رویکرد آموزشی باعث ناکامی در شناسایی نیازهای آموزشی کارکنان می شود.

1. 1. اعمال آموزش بدون ترغیب یادگیرندگان برای مشارکت درارزیابی نیازها وبرنامه های توسعه‎ای‎یشان باعث مقاومت فزاینده در برابر آموزش، کاهش سرمایه گذاری فردی و مشارکت و افزایش احتمال نادیده گرفتن محتوای آموزش به هنگام بازگشت به محیط کار می‌گردد.

1. 1. فقدان استانداردهای رسمی و فرایندهای کنترل کیفی برای یادگیرندگان و برنامه آموزشی می‌تواند کیفیت و اثربخشی و مناسبت آموزش را کاهش داده و ارزشیابی اعتبار عملکرد یادگیرندگان را مشکل سازد.

1. اجرای آموزش در مجموعه ای دور از محل سکونت فراگیران مانع دسترسی آسان آن ها به آموزش، کاهش تمایل و افزایش فزاینده هزینه سفر و پذیرایی و اسکان می‌گردد.

بدون سیستم های رسمی برای تشویق انتقال یادگیری، بیشتر آنچه که فراگیران در آموزش کسب کرده‎اند هرگز در کار استفاده نمی شود(گزارش گردهمایی کارشناسان و مدیران آموزش درباره آموزش اثربخش و اثربخشی آموزش۱۳۸۴، ص ۷۷).

۲-۳-۶ ) عوامل مؤثر بر اثربخشی آموزش کارکنان

برای انجام آموزش های اثربخش شرایطی لازم است تا سازمان ها ضمن تطبیق با شرایط پیچیده بتوانند با تغییرات برخورد منطقی نمایند و سازمان های خود را در جهت موفقیت حرکت دهند.

مهم ترین عواملی که ‌بر آموزش و بهسازی سازمان مؤثر است عبارت است از:

• • حمایت مدیریتی: در صورتی که آموزش و بهسازی نیروی انسانی امکان پذیر و موفق است که مورد حمایت همه جانبه مدیریت بوده و افراد و امکانات و تجهزات لازم در اختیار این برنامه گذاشته شود.

• • تعهدات و اقدامات متخصصان و هیئت رئیسه: میزان تعهد و اعتقاد هیئت رئیسه و متخصصان در اجرای موفقیت آمیز آموزش امری بدیهی است و هرچه این تعهد و اعتقاد بیشتر باشد موفقیت آموزش بیشتر خواهد بود. نقش اصلی مدیریت آموزشی، بهسازی و یاری رساندن به افراد است تا دانش و مهارت هایی که نیروی انسانی سازمان برای مشاغل خود در حال و آینده به آن نیاز دارند کسب نمایند. این زمانی میسر است که از حمایت و تشویق مدیران و اقدامات مناسب متخصصان برخوردار باشند.

• • تکنولوژی: تغییرات تکنولوژی به صورت مستمر و فزاینده ای در حال دگرگونی است، لذا باید مدیران و کارکنان با این تغییرات تکنولوژیک به طور مستمر از طریق فرا گرفتن دانش و مهارت های لازم خود را همسو نمایند. مدیران و متخصصان بهسازی و آموزش نیز باید آن ها را در این راستا یاری نمایند.

• • پیچیدگی های سازمانی: امروزه سازمان ها از نظر تعداد کارکنان و حجم فعالیت به حدی گسترش یافته اند که ساختار سازمانی پسچیده ای پیدا کرده‌اند. لذا چنانچه مدیران و کارکنان بخواهند در چنین سازمانی موفق باشند باید با همکاران و سرپرستان و زیر دستان خود که در حال کنش و واکنش می‌باشند، ارتباط مناسب و سازنده ای داشته باشند. این میسر نیست مگر با دیدن دوره های آموزشی ارتباطات و غیره.

• • دانش علوم رفتاری: پیشرفت های موجود در علوم رفتاری سبب شده است که ضرورت آگاهی از این علوم برای مدیران به منظور شناخت نیاز افراد امری بدیهی به نظر برسد. هم چنین چون یکی از اهداف آموزشی تغییر در نگرش و رفتار افراد است، لذا ضرورت کاربرد علوم رفتاری کاملاً مشهود است.

• • اصول فرا گیری: اجرای آموزش باید ‌بر اساس اصول فرا گیری استوار بوده و متخصصان آموزش و بهسازی باید از این اصول آگاهی داشته باشند. برخی از مفاهیم کلی که به فرا‎گیری ربط پیدا می‎کنند عبارتند از: الف ) فرا گیری و انگیزش ب ) بازخورد فرا گیری ج ) تمرین و فرا گیری د ) قابلیت انتقال فرایافته ها.

• سایر وظایف مدیریت منابع انسانی: عملکرد سایر وظایف مدیریت منابع انسانی بر آموزش و بهسازی نیروی انسانی در هر سازمان مؤثر است. به عنوان مثال اگر کوشش های کارمندیابی و گزینش منجر به استخدام کارکنان غیر ماهر شده باشد، به یک برنامه آموزشی و بهسازی شدیداًً نیاز خواهد بود(دعایی، ۱۳۷۴ ص ۱۶۰)

۲-۴) مبانی نظری رویکردهای ارزیابی اثربخشی دوره های آموزشی

رویکرد^[۵۳]، یا رهیافت، به نگرش عملیاتی فرد، گروه یا سازمان به موضوعی خاص دلالت دارد(صدری، ۱۳۸۳ص ۲۰)، زمانی می توان به اثر بخش بودن دوره های آموزشی اطمینان پیدا کرد که نتایج به دست آمده در راستای تحقق اهداف سازمان باشد. ‌بنابرین‏ برای جهت دار کردن آموزش، تعیین میزان اثر بخشی دوره های آموزشی در نیل به اهداف سازمان، ضرورتی مهم و اساسی می‌باشد. ‌به این منظور رویکرد ها و مدل های ارزشیابی متعددی مطرح شده است. تعدد در رویکرد و مدل های ارزیابی می‌تواند دلایل چندگانه ای به شرح ذیل داشته باشد:

1. 1. ، متخصصان ارزشیابی بر الگوهای اولیه مورد انتخاب خود ملاحظات ارزشی تازه تری را علاوه کرده‌اند.

1. 1. تجارب متفاوت متخصصان و ارائه کنندگان مدل های آموزش، که در بازتاب تجربیات خود از ارزش ها و جهان بینی های متفاوت استفاده کرده‌اند.

1. 1. دلیل دیگر تنوع مدل های ارزشیابی را می توان در پیدایش آن ها در موقعیت های متفاوت جستجو کرد.

1. 1. تفاوت در اهداف در نظر گرفته برای ارزشیابی، این که هدف ارزشیابی را اصلاح برنامه بدانیم یا آگاهی یافتن از میزان تأثیر برنامه.

1. تأکید بر بخش خاصی از فرایند ارزشیابی(کیامنش، ۱۳۷۷ صص۲۶-۲۷).

به طور کلی دسته بندی های مختلفی از الگوهای ارزشیابی توسط علمای آموزش صورت گرفته است. ساده ترین دسته بندی را اسکریون پبشنهاد ‌کرده‌است. وی الگوهای ارزیابی را به تکوینی و پایانی تقسیم بندی می‌کند. پاپهام الگوها را به سه دسته تقسیم بندی می‌کند: الگوهای مبتنی بر تحقق هدف ها، الگوه های قضاوتی، الگوهای تسهیل تصمیم گیری، و نیز دسته بندی هفتگانه دانشگاه کالیفرنیا شامل الگوهای هدفگر، الگوهای تصمیم گرا، الگوهای پاسخ گویانه، الگوهای مبتنی بر طرح های تحقیق آزمایشی، الگوهای هدف آزاد، الگوهای مبتنی بر مدافعه، الگوهای کاربردگرا، هم چنین ورتن و ساندرز دسته بندی شش قسمتی شامل: الگوهای هدفگرا، الگوهای مدیریت گرا الگوهای مصرف کننده گرا، الگوی مبتنی بر نظر خبرگان، الگوی مبتنی بر مدافعه، الگوی طبیعت گرایانه و مشارکتی مطرح می نمایند.

البته بر اساس ماده ۱۲۸ ق.آ.د.م. چنان چه مال بازداشت شده عین معین باشد و نه کلی ، هم چنین این عین بازداشت شده مورد ادعای بازداشت کننده باشد یعنی آن را متعلق به خود بداند و در دعوایی که به خواسته آن اقامه نموده یا می کند پیروز شود ؛ در برابر سایر بستانکاران حق تقدم پیدا می‌کند . لازم به ذکر است که لازم نمی باشد مال قبل از تاریخ توقف تاجر ورشکسته بازداشت شده باشد ولی در عین حال مالکیت درخواست کننده تأمین بر عین معین بازداشت شده و مورد ادعا با توجه به ماده ۴۲۳ ق.ت. نمی تواند در تاریخ توقف از اجرا به او منتقل شده باشد . ماده ۱۲۸ ق.آ.د.م. با مواد ۵۲۸ به بعد ق.ت. به ویژه بخش پایانی ماده ۵۳۱ این قانون ، هماهنگ می‌باشد. اگر تاجر هم مدعی حق باشد ، مدیر تصفیه یا اداره تصفیه به نمایندگی از طرف او اقدام می‌کند و در صورت لزوم ، تاجر ورشکسته هم به عنوان ثالث وارد دعوا می شود ( ماده ۴۲۰ ق.ت. ) .

بر اساس نظریه مورخ ۷/۳/۱۳۶۶ قضاوت محاکم صلح تهران : در طول مدت ورشکستگی و نیز مادام که حکم به اعاده اعتبار ورشکسته از محکمه صادر نشده باشد دعوا می باید به طرفیت مدیر تصفیه که قائم مقام بدهکار است اقامه شود ؛ زیرا ورشکسته در حکم محجور است لیکن پس از اعاده اعتبار طرح دعوا علیه شخص مدیون صورت می‌گیرد.^[۲۰۴]

این در حالی است که اعاده اعتبار نمی تواند و نباید معیاری برای از سرگیری تعقیبات شخصی علیه ورشکسته محسوب گردد . قاعده منع تعقیبات شخصی با صدرو حکم توقف به اجرا در می‌آید و نقطه پایان آن و شروع مجدد تعقیبات انفرادی ؛ طبق مواد ۵۱۱ ق.ت.، ۴۷ و ۴۸ ق.ا.ت.ا.و.، ۶۰ آ.ا.ت.ا.و. و ۷ آیین نامه موادی از قانون تجارت در خصوص تصفیه امور ورشکستگان مصوب ۱۶/۳/۱۳۱۱ ، آگهی ختم عمل تصفیه در روزنامه رسمی خواهد بود . فی الواقع در این تاریخ است که تجمع بستانکاران در هیئت غرمایی و تعقیبات جمعی آنان علیه شخص ورشکسته . بدهکاران به او و اشخاص دیگر و همچنین مأموریت مدیر تصفیه و عضو ناظر و یا اداره تصفیه ، خاتمه یافته تلقی می شود و لاجرم حق تعقیب فردی به مطلق دیّان باز می‌گردد.^[۲۰۵]

۴-۳-۳-۱-۲- حال شدن دیون مؤجل

بعد از صدور حکم ورشکستگی ، قروض مهلت دار تاجر به دیگران حال می شود^[۲۰۶] سررسید پرداخت نسبت به سایر مسئولین پرداخت قروض مهلت دار فقط ‌در مورد سفته ها و یا برات هایی که تاجر ورشکسته صادر نموده و قبول نشده یا قبولی نوشته حال می‌گردد.^[۲۰۷]

توجه : چون ماده ۴۲۲ ق.ت. از موادی نیست که ماده ۳۱۴ ق.ت. به آن اشاره ‌کرده‌است ، به علاوه خود ماده ۴۲۲ نیز از چک صحبت نمی کند ، مقرّرات آن ‌در مورد چک قابل اعمال نیست . این امر کاملا با طبیعت چک تطبیق می‌کند ؛ چرا که چک برخلاف برات و سفته اصلا مهلت پرداخت ندارد تا بتوان ‌در مورد حال شدن دین مسئولان آن بحث کرد.^[۲۰۸] این نظر با توجه به ماده ۳ مکرر ق.ص.چ. اصلاحی ۲/۶/۸۲ قابل خدشه به نظر می‌رسد .

‌در مورد حال شدن دین مؤجل مضمون عنه ( مدیون اصلی ) در اثر ورشکستگی و تأثیر آن بر روی ضامن نکته یی وجود دارد :

حکم ماده ۴۰۵ ‌در مورد حال نشدن دین ضامن در اثر ورشکستگی مدیون اصلی به موجب ماده ۴۲۲ ‌در مورد اسناد تجارتی تخصیص خورده است ‌بنابرین‏ با این که مطابق ماده ۴۲۲ ق.ت. سررسید بعضی از سفته ها و برات های مهلت دار صادره و یا قبول شده از طرف تاجر ورشکسته نسبت به ضامن هم حال می شود ، اما به موجب ماده ۴۰۵ ق.ت. ضامن تاجر ورشکسته – قبل از سررسید مدت – مسئول شناخته نشده است .

۴-۳-۳-۱-۳- منع دریافت خسارت تأخیر تأدیه از دیون ورشکسته

به موجب ر.و.ر. ۱۵۵ – ۱۴/۱۲/۱۳۴۷ ه.ع.د.ع.ک.؛ به طلب طلبکاران ورشکسته بهره تعلق نمی گیرد . بر اساس این رأی طلبکاران ورشکسته اعم از اینکه وثیقه داشته باشند یا نه حق مطالبه خسارت تأخیر تأدیه ایام بعد از تاریخ توقف را ندارند .

نکته : طبق ن.م. مورخ ۱۹/۱۱/۱۳۵۳ ا.ح.ق. پرداخت خسارت تأخیر تأدیه به دیون متوفی نیز منع گردیده است .

۴-۳-۳-۲- آثار حکم ورشکستگی نسبت به شخص ورشکسته

۴-۳-۳-۲-۱- منع مداخله ورشکسته در اموال خود

• • تاجر ورشکسته ، از تاریخ صدور حکم ورشکستگی ، حق دخالت در اموال خود اعم از اموال موجود و یا اموالی که بعدا از طریق ارث ، هبه و غیره به دست می آورد را ندارد.^[۲۰۹]

• • منع مداخله تاجر ، نوعا محدود به امور مالی او می‌باشد . لذا وضع او با وضع محجورین ( صغار ، اشخاص غیررشید و مجانین)^[۲۱۰] قابل مقایسه نیست .

• • منع مداخله تاجر ورشکسته در اموال خود مترادف با سلب مالکیت از وی نیست.^[۲۱۱]

• • مستثنیات دین مشمول حکم ماده ۴۱۸ ق.ت. نمی شود .

• • به جز این که تاجر ورشکسته ، قبل از تصفیه عمل ورشکستگی ، نمی تواند به عنوان قیم معین شود ( ماده ۱۲۳۱ ق.م. ) نامبرده می‌تواند به موجب اختیارات قانونی و یا با اجازه اشخاص در حقوق و امور مالی دیگران به عنوان وصی ، وکیل و غیره مداخله کند .

• • از ملاحظه مواد مربوط به امور ورشکستگی و توقف تاجر و شرکت های تجارتی ، مخصوصا مواد ۴۱۸ و ۴۱۹ ق.ت. این نتیجه به دست می‌آید که آثار مترتب بر حجر و توقف از تاریخی شروع می شود که محکمه مرجع رسیدگی با اعلام توقف ، تاریخ آن را در حکم ورشکستگی تعیین نموده باشد . ‌بنابرین‏ تا موقعی که حکم صادر نشده بازرگان و یا مدیر شرکتی که اعلام توقف نموده و هنوز حکمی راجع به امر توقف آن ها صادر نشده می‌توانند در کمیسیون های مالیاتی حاضر شوند و در امور و حقوق مالی تا جایی که مخل به حقوق طلبکاران نباشند دخالت نمایند.^[۲۱۲] دعاوی مالی علیه ورشکسته و امور اجرایی مربوطه باید علیه مدیر تصفیه اقامه و تعقیب شود ( ماده ۴۱۹ ق.ت. ) ولی دادگاه می‌تواند به ورشکسته اجازه دهد تا به عنوان شخص ثالث وارد دعوای مطروحه گردد ( ماده ۴۲۰ ق.ت. ) .

• ورشکستگی به روش های گوناگونی ممکن است خاتمه پذیرد :

1. 1. پرداخت کلیه دیون ( موضوع ماده ۵۶۱ ق.ت. ) ؛

1. 1. قطعیت حکم مبنی بر تصدیق قرارداد ارفاقی توسط دادگاه ؛

1. 1. تصفیه اختصاری ؛

1. تصفیه عادی .

• • در این دو مورد اخیرالذکر پس از تقسیم حاصل فروش اموال ورشکسته بین طلبکاران ، خاتمه کار تصفیه اعلام می‌گردد .

۷-۲ سبک­ها و پاسخ­های مقابله­ای ناسازگار

افرادی که دارای طرح­واره­های ناسازگار هستند در مواجهه با مسایل از راهبردهای مقابله­ای ناسازگارانه (مقابله هیجان­مدار) استفاده ‌می‌کنند و به دنبال آن کیفیت زندگی روانی پایین­تری را تجربه می­نمایند (دهقانی، ایزدی­خواه، محمدتقی­نسب و رضایی، ۱۳۹۳). بیماران در اوایل زندگی به­منظور انطباق با طرح­واره­ها، پاسخ­ها و سبک­های مقابله­ای ناسازگاری را به ­وجود می ­آورند تا مجبور نشوند هیجان­های شدید و استیصال­کننده را تجربه کنند. این کار معمولا منجر به تداوم طرح­واره­ها می­ شود. نکته مهم این است که اگر چه سبک­های مقابله­ای گاهی اوقات به بیمار کمک ‌می‌کنند تا از طرح­واره اجتناب کند، ولی در عمل باعث بهبود طرح­واره نمی­شوند. از این رو سبک­های مقابله­ای در نقش فرایند تداوم طرح­واره، عمل ‌می‌کنند. رفتار، بخشی از طرح­واره به­شمار نمی­آید، بلکه بخشی از پاسخ­های مقابله­ای است و از طرح­واره نشأت ‌می‌گیرد. اگر چه اکثر پاسخ­های مقابله­ای به شکل رفتاری هستند، با این حال، بیماران از طریق راهبردهای شناختی و هیجانی نیز دست به مقابله می­زنند. سبک مقابله­ای ممکن است به­ صورت شناختی، عاطفی یا رفتاری بروز کند، ولی در هر حال بخشی از طرح­واره محسوب نمی­ شود. ‌بنابرین‏ سبک­های مقابله­ای افراد در برابر طرح­واره، ضرورتا در طول زمان ثابت باقی نمی­مانند، در حالی­که طرح­واره، در طی زمان­ها و مکان­های مختلف، ثابت است. علاوه بر این، بیماران مختلف به­منظور مقابله با یک طرح­واره یکسان، از طیف رفتارهای کاملا متفاوت و حتی متضاد، استفاده ‌می‌کنند (یانگ و همکاران، ۱۳۸۹).

تمام موجودات زنده در مقابل تحدید، سه واکنش اساسی نشان می­ دهند: جنگ، گریز و میخکوب شدن. این سه واکنش با سه سبک مقابله­ای جبران افراطی، اجتناب و تسلیم همخوانی دارند. در دوران کودکی، وجود یک طرح­واره ناسازگار اولیه، مصداق یک تهدید است. تهدید، نوعی ناکامی در ارضای یکی از نیازهای هیجانی اساسی کودک(مثل دلبستگی ایمن، خودگردانی، آزادی در بیان نیازها و هیجان­های سالم، خودانگیختگی و تفریح یا محدودیت­های واقع­بینانه) محسوب می­ شود. همچنین تهدید ممکن است شامل ترس از هیجان­های شدیدتری باشد که طرح­واره، آن­ها را مهار نکرده است. کودک به ­هنگام رو به رو شدن با تهدید، می ­تواند به کمک ترکیبی از این سه پاسخ مقابله­ای با موقعیت کنار بیاید. کودک می ­تواند تسلیم شود، اجتناب کند یا به­ صورت افراطی جبران نماید. این سه سبک مقابله­ای معمولا خارج از حوزه هشیاری عمل ‌می‌کنند. کودک، احتمالا در هر موقعیت فقط یکی از این پاسخ­ها را به کار ‌می‌گیرد، ولی می ­تواند سبک­های مقابله­ای متفاوتی را در موقعیت­های مختلف در برابر طرح­واره­های متفاوت نشان دهد (یانگ، ۲۰۰۳).

۱-۷-۲ تسلیم طرح­واره

وقتی بیماران، تسلیم طرح­واره می­شوند، به درست بودن آن گردن می­نهند و هیچ­وقت سعی نمی­کنند با طرح­واره­ها بجنگند یا از ­آن اجتناب کنند، بلکه می­پذیرند که طرح­واره درست است. آن­ها درد هیجانی طرح­واره را مستقیما احساس ‌می‌کنند؛ ولی به­گونه ­ای عمل ‌می‌کنند که صحت طرح­واره را تأیید نمایند. آن­ها بدون آگاهی از آن­چه انجام می­ دهند، الگوهای طرح­واره–خاست را تکرار ‌می‌کنند، به­ طوری که در بزرگسالی، تجارب دوران کودکی را دوباره زنده ‌می‌کنند. وقتی با برانگیزاننده­های طرح­واره رو به رو می­شوند، پاسخ­های هیجانی نامناسب نشان می­ دهند و هیجان­های خود را به­ طور کامل و آگاهانه تجربه ‌می‌کنند. آن­ها از نظر رفتاری، افرادی را به­عنوان شریک زندگی خود ‌می‌کنند که به احتمال زیاد با آن­ها، مانند “والدین خشمگین” برخورد ‌می‌کنند (یانگ و همکاران، ۱۳۸۹).

۲-۷-۲ اجتناب از طرح­واره

وقتی بیماران، سبک مقابله­ای اجتناب را به کار می­برند، سعی ‌می‌کنند زندگی خود را طوری تنظیم کنند که طرح­واره هیچ­وقت فعال نشود. آن­ها می­کوشند تا با آگاهی زندگی کنند، انگار که اصلا طرح­واره وجود ندارد. از فکر کردن راجع به طرح­واره اجتناب ‌می‌کنند و افکار و تصاویر طرح­واره­برانگیزان را بلوکه می­ نماید و در صورت بروز چنین افکار یا تصاویر ذهنی سعی ‌می‌کنند حواس خود را پرت کنند یا آن­ها را از ذهن خود بیرون کنند. نمی­خواهند طرح­واره را احساس کنند و هنگامی که احساس­ها به سطح آگاهی می­رسند خیلی سریع و به هر نحوی که شده آن­ها را از ذهن خود پاک ‌می‌کنند. آن­ها ممکن است به­ طور افراطی مشروب بنوشند، دارو مصرف کنند، روابط جنسی بی بند و بارانه داشته باشند، پرخوری کنند، اشتغال ذهنی اجبارگونه با پاکی و تمیزی پیدا کنند، هیجان­طلب یا معتاد به کار شوند و در ارتباط با دیگران کاملا طبیعی به نظر برسند. معمولا از موقعیت­های برانگیزاننده طرح­واره، مثل روابط صمیمی یا چالش­های شغلی، اجتناب ‌می‌کنند. اکثر این بیماران از تمام حوزه ­های زندگی که نسبت به آن­ها احساس آسیب­پذیری ‌می‌کنند، رو بر می­گردانند و از شرکت فعال در فرایند درمان اجتناب ‌می‌کنند. به­عنوان مثال ممکن است فراموش کنند تکالیف خانگی خود را انجام دهند، عواطف خود را بیان نمی­کنند و در جلسات درمان، فقط موضوعات سطحی و بی­اهمیت را پیش می­کشند، دیر به جلسات درمان می­آیند یا ممکن است روند جلسات درمان را ناتمام رها کنند (یانگ، ۲۰۰۳).

۳-۷-۲ جبران افراطی طرح­واره

وقتی بیماران، سبک مقابله­ای جبران افراطی را به کار می­برند، از طریق فکر، احساس، رفتار و روابط بین ­فردی به­گونه ­ای با طرح­واره می­جنگند که انگار طرح­واره متضادی دارد. آن­ها سعی ‌می‌کنند تا حد ممکن با دوران کودکی خود یعنی زمان شکل­ گیری طرح­واره­ها، متفاوت باشند. اگر در دوران کودکی، احساس بی­ارزشی می­کرده ­اند، بعدا در دوران بزرگسالی تلاش ‌می‌کنند افرادی کامل و بی­عیب و نقص جلوه کنند. اگر در کودکی مطیع بوده ­اند، در بزرگسالی، رو در روی همه می­ایستند. اگر در دوران کودکی تحت کنترل دیگران بوده ­اند، در بزرگسالی، دیگران را کنترل ‌می‌کنند یا به­هیچ­وجه حاضر به پذیرفتن نفوذ و تاثیر دیگران بر خود نیستند. اگر مورد بدرفتاری قرار ‌گرفته‌اند، با دیگران بدرفتاری ‌می‌کنند. آن­ها هنگام رو به رو شدن با طرح­واره، دست به حمله متقابل می­زنند. در ظاهر، اعتماد به نفس زیادی دارند؛ ولی در باطن، هر لحظه نسبت به فعال شدن طرح­واره، احساس تهدید ‌می‌کنند (یانگ و همکاران، ۱۳۸۹).

سیستم حسابداری بنگاه‌های بزرگی مانند سازمان امور مالیاتی و بانک‌ها به شکل نقدی بود، تا اینکه در سومین روز مرداد سال ۱۳۸۴ شورای پول و اعتبار طی مصوبه‌ای نظام بانکی کشور را مکلف کرد تا شناسایی درآمد عقود اسلامی بر مبنای روش تعهدی باشد. این مصوبه، به مدیران تمامی بانک‌های خصوصی، دولتی و مؤسسه‌‌های اعتباری غیربانکی نیز ابلاغ شد. (روزنامه دنیای اقتصاد،۱۳۸۴)

از آنجایی که طبق تکالیف مقرر در قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و قانون اصلاح مواد ۶۳و۶۴ قانون محاسبات عمومی و مواد(۱۳-۲۳-۴۶-۸۷ ) آیین نامه مالی معاملاتی، دانشگاه های علوم پزشکی ملزم به استقرارسیستم حسابداری تعهدی مبتنی بر تنظیم یک سری دستورالعملها جهت نگهداری حساب‌ها، ساماندهی و تعیین حدود و اختیارات واحدهای مالی، به منظور دستیابی به اهداف ذیل تحت عنوان نظام نوین مالی نمود.

۱ ) تغییر رویکرد از حسابداری نقدی به روش حسابداری تعهدی

۲)تعیین قیمت تمام شده بهاء خدمات و فعالیت‌ها

۳)بودجه بندی عملیاتی

۴)تجزیه تحلیل نتایج به منظور تسهیل تصمیم گیری مدیریت در راستای افزایش بهره وری منابع،کاهش هزینه ها، افزایش درآمدها و..

لذا دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور از ابتدای سال ۱۳۸۷ در راستای استقرار حسابداری تعهدی عمل نمود و در حال پیاده سازی این سیستم نوین مالی با اهداف مذکور می‌باشد.(ابوالحلاج،۱۳۸۷)

۲-۲-۳-مفهوم حسابداری نقدی

حسابداری نقدی یک سیستم حسابداری است که اساس آن بر دریافت و یا پرداخت وجه نقد استوار است. به عبارت دیگر، در سیستم حسابداری نقدی، هر گونه تغییر در وضعیت مالی مؤسسه‌ مستلزم مبادله وجه نقد است. در سیستم حسابداری نقدی، درآمدها در زمانی شناسایی و در دفاتر ثیت می‌شوند که وجه نقد آن ها دریافت شود و هزینه ها، زمانی شناسایی و در دفاتر ثبت می‌شوند که وجه آن ها به صورت نقد پرداخت گردد. (باباجانی،۱۳۹۱)

۲-۲-۳-۱-ایرادات و نارسایی‌های روش نقدی

• • عدم امکان ارزیابی عملکرد مدیریت سازمان ها

• • عدم انطباق روش مذکور با استانداردهای حسابداری

• • عدم وجــود نـظـام بودجه‌بندی جامع مبتنی بر فعالیت‌ها

• • عدم امکـان ثبـت صحیح و کامل تهاترها و سرمایه‌گذاری‌های غیر نقدی

• • عدم رعایت اصــل تطابق درآمد و هزینه و عدم ثبت کامل مطالبات و تعهدات

• • عدم وجـود ارتباط منطقی بین منافع حاصل از به کارگیری دارایی‌ها و فعالیت‏های انجام شده با هزینه ها

• • طبقه‌بندی سود سهام دریافتی از محل سرمایه‌گذاری‌ها به عنوان جریانات نقدی حاصل از فعالیت‌های عملیاتی

• • طبقـه‌بنـدی برخی از دریافت‌ها و پرداخت‌های خـاص، ‌بر اساس نوع رویـداد واقـع شـده به عوض ماهیت دریافـت و پرداخـت انجـام شـده

• • اشکالات ساختار سازمانی و عدم وجود یکپارچگی در وظایف واحدهای متنوع مالی، اعم از سیستم های اجرایـی، کنترلی، حسابرسی و بودجـه‌ریـزی

• • عدم هوشمندی سیستم مالی و در نتیحه عدم امکان اعمال مدیریت نقدینگی و مدیریت هزینه، که این امر به کارگیری بهینـه منابع درخدمت رسانی موثرتر به متقاضیان را با مانـع جـدی مواجه می کند

• ممانعت از استقرار سیستم کنترل داخلی مناسب و عدم امکان انعکاس واقعی وضعیت مالی و نتایـج عملکـرد سازمان، به دلیل عدم انعکاس بخش عمده‌ای از دارایی‌ها و بدهی‌ها تا زمان دریافت یا پرداخت‌های نقدی در دفاتر و گزارش‌ها.(ابوالحلاج،۱۳۹۲)

۲-۲-۴-مزایای حسابداری تعهدی

• • دستیابی سریع به اطلاعات جامع، کامل و دقیق از وضع موجود سازمان

• • امـکـان تشخیـص لــزوم خـرج کـرد، بـراسـاس اطلاعـات صحیـح از منابـع و نیازهـا

• • • مشخص شدن میـزان درآمدهـای وصـول نشده هر دوره مالی و امکان برنامه‌ریزی برای وصول آن ها

  

• • دسترسی به اطلاعات دقیق‏تـر و کامل‏تـر از درآمدها و هزینه های هر دوره (اعم از نقدی و غیرنقدی)

• • امکان ایجاد ارتباط بین هزینه ها و عملکرد آن ها و در نتیجه ایجاد زمینـه برای ورود به بحـث بودجه عملیاتی

• • امکان تعیین نقطـه سربه‏ سر درآمد و هزینه در هر دوره، با مقایسه درآمدها و هزینه های هـر دوره و نتایـج حاصل از تهاتـر آن ها

• • امکان محاسبه و ثبت استهلاک به عنوان هزینه های دوره

• • دسترسی به اطلاعات لازم جهت برنامه‌ریزی و اعمال کنترل‌های مدیریتی

• • امکان تعیین قیمت تمام شده هر پروژه با بهره گرفتن از اطلاعات سیستم حسابداری

• • امکان سنجش دقیق‏تـر تناسب واحدهای پشتیبانی با واحدهای عملیاتی و تعیین تناسب لازم بین آن ها و همچنین ارزیابی سنواتی آن ها

• • امکان سنجش مسئولیت‌پذیری مسئولین و مدیران سازمان ها و ارزیابی عملکرد ایشان در پایان هر دوره و در سطوح مختلف سازمانی

• • اطلاع از میزان و ارزش موجودی‌ها و دارایی‌های در اختیار سازمان با ثبت و ضبط موجودی‌های جنسی و دارایــی‌های ثابـت از قبـیـل امـوال، ماشیـن آلات و تجهیــزات در سیستم حسابداری

• • امکـان ارزیـابـی و انعکـاس کلیـه دارایی‌هـای تحصـیـل شـده اعـم از خـریـد یا واگـذاری بابـت سایر حقوق سازمان، بر اساس مبانی مربوطه

• • امکان مقایسه وضع موجود با وضع مطلوب و تناسـب آن با مأموریت‌هـای سـازمان از نظر منابع، دارایی‌ها و خدمات ارائه شده

• • اطلاعات و گزارش‏‏های مالی صحیح­تر و دقیق‏تری را جهت برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری و دیگر عملیات اجرایی در اختیار مدیران قرار می‌دهد؛

• در مؤسسات انتفاعی وابسته به دولـت، تعیین درآمدهـا و هزینـه‌های واقعی متعلق بـه دوره مالی و به کارگیری نتیجه صحیـح فعالیت‌های مالـی و وضـع مالـی واقعـی در پایـان سال، تنهـا بـا بـه کارگیری مبنای تعهدی امکان‌پذیر است. (ابوالحلاج،۱۳۹۲)

۲-۲-۵- ارجحیت ‌های روش حسابداری تعهدی بر روش حسابداری نقدی

• • قابلیـت اعتمـاد به اطلاعات

• • برخـورداری از کارایی و کیفیت مناسبتـر و قابلیـت فهـم بهتـر

• • انعکاس اطلاعات مرتبط و مناسب‏تـر برای تصمیم‌گیـری‌های زمانـی

• • صورت‌های مالی تهیه شده قابلیـت مقایسـه بهتـری دارد و اطلاعات آن به حـدی شفاف است که تصمیم‌گیـری را برای کلـیـه مسئولین و خصوصاًً دست اندرکاران امور مالی و حسابداری سازمان روشن‌تـر و شفاف‌تـر می‌کند.

• • کارایی بیشتر عناصر حسابداری در صورت‌های مالی تهیه شده

• قابلیت مقایسه بهتر صورت‌های مالی تهیه شده

لذا به طور خلاصه می‌توان گفت که اهم مشکلات و نارسایی‌های سیستم مالی نقدی به شرح ذیل است: