سازمان‌ها و اسناد بین‌المللی متعددی به حوزه بزه‌های رایانه‌ای و چالش‌های نوین مربوط به آن‌ ها پرداخته‌اند. عمده‌ترین سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای که بزه‌های رایانه‌ای را مورد توجه قرار داده‌اند و به نوعی درگیر بزه‌های سایبری هستند، عبارت اند از: کمیتۀ وزرای شورای اروپا، سازمان پلیس جنایی بین‌الملل، سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی، سازمان ملل متحد، انجمن بین‌المللی حقوق جزا،^[۱۳] سازمان کشورهای آمریکایی^[۱۴]، گروه هشت، اتحادیۀ کشورهای جنوب شرق آسیا، ناتو، اتحادیۀ آفریقا، اتحادیۀ عرب و سازمان همکاری شانگهای.

در خصوص تعریف بزه‌های رایانه‌ای توسط سازمان‌های مذکور، می‌توان به تعریف ارائه شده از سوی سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی^[۱۵] اشاره نمود. این سازمان اولین نهاد بین‌المللی است که برای مقابله با مشکلات و معضلات جرایم رایانه‌ای در سال ۱۹۷۷ گام برداشت. سازمان مذکور، در سال ۱۹۸۳ به تعریف بزه‌های رایانه‌ای اقدام نمود که از زمرۀ نخستین و مشهورترین تعاریف است و جرایم رایانه‌ای را به “هر رفتار غیرقانونی، غیراخلاقی و غیرمجاز افراد در ارتباط با پردازش‌های خودکار و انتقال داده با بهره گرفتن از سیستم‌های رایانه‌ای و شبکه‌ای تعریف ‌کرده‌است” (باستانی،۱۳۹۰: ۳۰).

۱-۷-۲-۱-۱- ویژگی بزه‌های رایانه‌ای

فضای سایبر، محیط جدیدی را برای فعالیت بزهکارانۀ افراد فراهم آورده است. این محیط با ویژگی‌هایی که دارد، بزه‌های رایانه‌ای را همراه با مزایای دیگر خود به همراه داشته است. با آشنایی در خصوص چگونگی ارتکاب و مشخصه‌ های بزه‌های رایانه‌ای، می‌توان به روش‌های پیشگیری و مقابله با بزه‌های مذکور و جلوگیری از بزه‌دیدگی دوبارۀ افراد پی برد. ‌بنابرین‏ در ذیل به عمده‌ترین مشخصه‌ های بارز بزه‌های رایانه‌ای و مطلوبیت آن‌ ها برای بزهکاران از جمله تروریست‌های سایبری اشاره می‌گردد.

۱-۷-۲-۱-۱-۱- صرفه جویی در وقت و قابلیت تکرار فراوان

با گسترش تکنولوژی و فراگیر بودن دانش رایانه در سرتاسر جهان، دسترسی مردم به سیستم‌های رایانه‌ای در سال‌های اخیر چندین برابر شده است. همین خصیصۀ فراگیر بودن، باعث شده اغلب نیازهای روزمره با بهره گرفتن از فضای مجازی برطرف گردد. کسانی که قصد ارتکاب اعمالی را دارند که ضد هنجارهای جامعه و قانون هستند، از طریق دنیای مجازی سریع‌تر و مطمئن‌تر به اهداف خود می‌رسند؛ به عنوان مثال با بهره گرفتن از چند کد دستوری، می‌توان از حساب بانکی یک شخص وجهی را به حساب بانکی دیگر انتقال داد. اما اگر دنیای مجازی را با دنیای عینی مقایسه کنیم چه بسا عمل مذکور غیرقابل ارتکاب یا با گذشت زمان طولانی انجام می‌پذیرد. همین آسودگی و صرف زمان کمتر باعث تشویق جنایتکاران به ادامه و تکرار عمل مجرمانۀ خود می‌شود (جلالی فراهانی، ۱۳۸۵ الف: ۹۲).

۱-۷-۲-۱-۱-۲- عدم آگاهی قربانیان از بزه‌دیدگی

در اکثر موارد، بزه‌دیدگان جرایم رایانه‌ای از وضعیت خود که به عنوان مثال در اثر حملات سایبری سیستم رایانه به ویروس آلوده شده باشند یا در جایی که هکرها در سیستم نفوذ کرده باشند آگاه نیستند. این مسئله در ارتباط سازمان‌ها و شرکت‌ها به مراتب شدیدتر است زیرا کمتر از سیستم‌های تشخیص نفوذ استفاده می‌کنند (باستانی، ۱۳۹۰: ۳۵).

۱-۷-۲-۱-۱-۳- سهولت در از بین بردن آثار وقوع جرم و بالا بودن رقم سیاه بزهکاری

کسانی که در این حوزه ها مرتکب جرم می‌شوند؛ دارای تخصص بالاتری بوده و از دانش کافی برخوردارند؛ لذا هنگام ارتکاب اعمال مجرمانه سعی و اقدام به حذف رد پاهای خود در محیط سایبری می‌کنند. هرچند با تکیه بر بعضی فناوری‌های نوین می‌توان اطلاعات را دوباره به دست آورد اما همین مهارت آن‌ ها باعث وقفه در عملیات‌های بازرسی و پیگیری تیم‌های متخصص می‌شود. نکتۀ دیگری که در این جرایم از اهمیت بالایی برخوردار است، حیثیت و وجهه‌ای است که افراد یا شرکت‌های معتبر و بانک‌ها با آن روبرو هستند که در اکثر جرایم به دلیل حفظ موقعیت و جلوگیری از تشویش اذهان مشتریان خود، اقدام به گزارش این گونه جرایم نمی‌کنند که همین دلیل منجر به بالا رفتن رقم سیاه جرایم و عدم وجود آمارهای جنایی دقیق و در نهایت عدم برخورد مناسب از لحاظ قضایی با این گونه از بزهکاران باشیم (‌حداقلی، ۱۳۸۳: ۳۵).

۱-۷-۲-۱-۱-۴- فراملی بودن و عدم نیاز به محل ارتکاب مشخص

جرم رایانه‌ای شکل تازه‌ای از جرم‌های فراملی است و محدودۀ بالقوۀ آن به همان گستردگی سیستم‌های ارتباطی بین‌المللی وسیع‌تر می‌شود. شبکۀ اینترنت و به طور کلی فضای مجازی این امکان را به مجرمان می‌دهد که در هر کجا از دنیا که باشند و در هر زمان با بهره گرفتن از شبکۀ یکپارچۀ اینترنت به اهداف شوم خود برسند. به عنوان مثال در جرایم امنیتی و تروریستی که مجرمان در صدد انعکاس هرچه بیشتر اقدامات خود هستند، فضای مجازی، محیط مطلوبی برای این گونه اقدامات است؛ زیرا که هر اختلالی در آن به خوبی انعکاس جهانی داشته و به راحتی اعتبار یک کشور یا مجموعۀ خاصی را لکّه‌دار می‌کند (رضوی، ۱۳۸۶: ۱۲۳).

۱-۷-۲-۱-۱-۵- تنوع مرتکبان و گستردگی حجم خسارات حاصله

امروزه با همه‌گیر شدن اینترنت، این فرصت برای همه افراد جامعه وجود دارد که با کمترین صرف وقت و با بهره گرفتن از نرم افزارهای آموزشی قابل دسترس، انواع شیوه های نفوذ در سیستم‌ها را آموزش ببینند. ‌بنابرین‏ نمی‌توان گفت که در جامعۀ امروزی، استفاده از فضای مجازی و به تبعیت آن، بزهکاران این حوزه افراد خاصی هستند. نکتۀ دیگر این است که با توجه به گسترش دولت الکترونیک در سال‌های اخیر در ایران و کشورهای جهان، ارتکاب جرم با بهره گرفتن از رایانه خسارات سنگینی را به حوزه های اقتصادی، امنیتی، فرهنگی و… تحمیل می‌کند (وارن و هاجینسون، ۱۳۸۲: ۲۱).

۱-۷-۲-۱-۱-۶- دارای حیثیت عمومی و خصوصی بودن

جرایم رایانه‌ای دارای هر دو خصیصۀ عمومی و خصوصی بودن هستند؛ ‌به این صورت که از یک طرف در رابطه با دولت و فضای عمومی جامعه و از طرف دیگر به اشخاص حقیقی یا حقوقی خصوصی خسارت مادی و معنوی وارد می‌کنند.

۱-۷-۲-۱-۱-۷- دشوار بودن تعیین صلاحیت کیفری

یکی از چالش‌برانگیزترین مشکلات در حوزۀ جرایم رایانه‌ای، به خصوص در جرایمی که دارای خصیصه و منشأ فراملی هستند، تعیین صلاحیت محاکم و دولت‌هایی است که یا جرم در خاک آن کشور اتفاق افتاده یا این که نتیجۀ جرم در کشور مذبور واقع شده است. جرایم سایبری با توجه ‌به این که در سرتاسر جهان قابلیت ارتکاب را دارا هستند، منجر به بروز مشکلاتی نظیر تعارض در صلاحیت محاکم می شود. (رضوی، ۱۳۸۶: ۱۲۵).

۱-۷-۲-۲- بزهکاری سایبری