هدف از مدل‌سازی در این تحقیق بررسی رابطه همبستگی بین متغیرهاست. چارچوب مفهومی نیز ارتباط بین مفاهیم را مشخص می‌کند. در این تحقیق متغیر وابسته عملکرد بانک‌های ایران است که تلاش شده تا رابطه آن با متغیر مستقل که عبارت است از تضاد کارفرما-نماینده مورد بررسی قرار گیرد. سایر متغیرها که به آن‌ ها متغیرهای کنترلی گفته می‌شود و نوع خاصی از متغیرهای مستقل‌اند و و اثر آن ها بر متغیر وابسته، که از طریق رویه‌های آماری یا طرح پژوهش کنترل می‌شوند در این تحقیق عبارتند از: انداز، ریسک، سرمایه و اهرم.

برای بررسی رابطه بین دو متغیر کمی ، متداول ترین روش، استفاده از تحلیل رگرسیونی است. در تجزیه و تحلیل رگرسیون، هدف بر اساس میزان تاثیر یک یا چند متغیر مستقل بر روی یک یا چند متغیر وابسته است. در این تحقیق، برای آزمون فرضیه­ با بهره گرفتن از رگرسیون از داده ­های ترکیبی استفاده شده است، که ترکیبی از داده های سری زمانی و مقطعی می‌باشد. همچنین از آزمون t برای بررسی معناداری ضرایب و آزمون F برای معناداری کل مدل استفاده شده و همچنین از تعدیل شده برای ارتباط بین متغیرهای وابسته و مستقل استفاده شده است.

یا همان ضریب تعیین نسبت یا درصد تغییرات کل در متغیر وابسته را اندازه ‌می‌گیرد، که به وسیله­ مدل رگرسیون توضیح داده شده است. یا ضریب همبستگی معیار اندازه ­گیری میزان همبستگی بین دو متغیر است. در زمینه­ رگرسیون، معیار پر معناتری از است، زیرا نسبت تغییرات متغیر وابسته توضیح داده شده به وسیله­ متغیرهای توضیحی را بیان می­ کند و لذا معیار عملی وسیعتری را در رابطه با توضیح تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهای توضیحی ارائه می­دهد، در حالی که فاقد چنین خصوصیتی است.

در تحلیل رگرسیون ساده، معادله خط به صورت زیر است:

که فرض می شود ها دارای توزیع نرمال با میانگین صفر و واریانس است. در این تحقیق، برای بررسی رابطه بین متغیر مستقل و وابسته از الگوی زیر استفاده خواهد شد:

نحوه اجرایی مدل بدین صورت است که کلیه متغیرهای تحقیق به صورت یکجا و با هم وارد مدل شده که در نهایت نتایج حاصل برای تک تک متغیرها تخمین زده می‌شود.

تضاد نمایندگی (کارفرما-نماینده) سازه‌ای است که در شرایط عدم تقارن اطلاعاتی به وجود می‌آید مثلا یک کارفرما یک نماینده استخدام می‌کند ‌در حالی که منافع آن‌ ها همسو نیست جنسن و مکلین^[۹] (۱۹۷۶). برای اندازه‌گیری تضاد نمایندگی در بانک‌های مختلف از یک نسبت کارایی به نام نسبت هزینه عملیاتی به فروش (درآمد عملیاتی)، (OES)^[10] استفاده می‌شود. این نسبت برای اولین بار توسط آنگ، کل و لینگ^[۱۱] (۲۰۰۰) برای سنجش هزینه های نمایندگی مورد استفاده قرار گرفت. علت انتخاب این متغیر این است که مدیر تا چه حد توانسته هزینه های عملیاتی شرکت را کنترل کند و با حداکثر کردن ارزش شرکت این تضاد را کاهش دهد به عبارت دیگر هرچه این نسبت بالاتر باشد هزینه نمایندگی بیشتر است و بالعکس.

متغیر وابسته، عملکرد بانک‌هاست. در اندازه گیری عملکرد بانک بسیاری از تحقیقات از رویه‌های بانک‎های متداول استفاده کرده‌اند مثل بازده دارایی‌ها (بشیر^[۱۲], ۲۰۰۱) ‌بنابرین‏ ROA به عنوان متغیر توضیحی عملکرد به کار می‌رود. این متغیر نشان‌دهنده توانایی مدیریت در استفاده بهینه از منابع واقعی سرمایه‌ای و مالی بانک در خلق سود است.

سایر متغیرهای کنترلی که ممکن است بر عملکرد بانک‌ها اثرگذارند (بانچیت و همکاران^[۱۳]،۲۰۱۳) عبارتند از:

• • • 1. 1. اندازه: لگاریتم طبیعی کل دارایی‌ها(lgta)، استفاده از لگاریتم طبیعی باعث می‌شود تا ضرایب احتمالی این متغیرها در مدل، تحت تاثیر اثرات مقیاس‌های بزرگ قرار نگیرد.
      1. 1. ریسک: رشد فروش (رشد درآمد عملیاتی SalGr) توانایی ارزیابی قدرت بازپرداخت بدهی‌ها و قابلیت سودآوری واحد تجاری را دارد به همین دلیل به عنوان متغیر جایگزین شاخص ریسک مطرح شده‌ است (حقیقت و موسوی، ۱۳۸۶).
      1. 1. نسبت کل وام‌ها (تسهیلات اعطایی) به کل سپرده‌ها(TLTD)، به عنوان شاخصی است که بانک قادر است برای حمایت از عملیات وام‌دهی، سپرده‌ها را تجهیز کند تلقی می‌شود. و مقادیری را که بانک می‌تواند از محل سپرده‌ها وام دهد ارزیابی می‌کند. هرچه این نسبت بالاتر باشد، نقدینگی پایین‌تر و و آسیب‌پذیری وام‌دهندگان بیشتر است و نشان‌دهنده روند نامطلوب اقتصادی و یا برداشت از سپرده‌هاست (شاهچرا،۱۳۹۰).
      1. 1. سرمایه: نسبت کل وام ها (تسهیلات اعطایی) به کل دارایی‌ها (TLTA)
      1. 1. سود هر سهم(EPS) از تقسیم سود پس از کسر مالیات بر تعداد سهام به دست می‌آید.
      1. رشد کل دارایی‌ها(TAGr) حاصل تقسیم دارایی پایان دوره تقسیم بر اول دوره منهای یک است.

۱۰-۱-تعریف واژه های کلیدی

تضاد نماینده-کارفرما: مسئله PA در شرایط عدم تقارن اطلاعاتی به وجود می‌آید مثلا یک کارفرما یک نماینده استخدام می‌کند در حالی که منافع آن‌ ها همسو نیست.

ROA: یکی از معیارهای مهم عملکرد نرخ بازده دارایی هاست که از تقسیم سود خالص برارزش دفتری دارایی‌ها محاسبه می‌شود.

بانک: با توجه به ماده ۲ قانون بانکداری سال ۱۳۳۲ و ماده ۵۸ قانون بانکی و پولی در ایران مصوب ۷ خرداد ماه ۱۳۳۹ و همپنین به موجب بند الف ماده ۳ قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۴۸ تیر ماه ۱۳۵۱ و مهم‌تر از همه، قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب شهریور ماه ۱۳۶۲، بانک مؤسسه‌‌ای است که وظایف پولی، اعتباری و مالی را بعهده دارد.

ترتیب ارائه مطالب در فصول بعد بدین شرح است:

فصل دوم شامل دو بخش مبانی نظری و مروری بر پیشینه تحقیق می‌باشد. در این فصل علاوه بر ارائه ادبیات تحقیق، پژوهش‌های داخلی و خارجی متفاوتی که در ارتباط با موضوع تحقیق انجام گرفته، مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

در فصل سوم، روش‌شناسی پژوهش، تشریح می‌شود. متغیرهای وابسته، مستقل، کنترلی و نحوه اندازه‌گیری آن‌ ها بیان می‌شود؛ بعلاوه قلمرو تحقیق، جامعه آماری پژوهش و نحوه نمونه‌گیری نیز در این فصل بیان می‌شوند. نحوه جمع‌ آوری داده ها، تعریف مفاهیم، روش تحقیق، روش‌های آماری و آزمون فرضیه تحقیق، از جمله مواردی هستند که در این فصل مورد بررسی قرار می‌گیرند.

در فصل چهارم یافته های تحقیق ارائه می‌گردند. در ابتدا آمار توصیفی ذکر شده و سپس نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌های آماری مطرح خواهد شد.

فصل پنجم نیز شامل نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات می‌باشد. در این فصل بررسی تطبیقی یافته های پژوهش و نتیجه‌گیری ارائه می‌گردد؛ سپس محدودیت‌ها و پیشنهاداتی برای استفاده‌ کنندگان و پژوهش‌های آتی ذکر می‌گردد.

فصل دوم

(مبانی نظری و پیشینه پژوهش)

بخش اول: مبانی نظری پژوهش

۱-۲- مقدمه