• • ترس از اشتباهات

• • انتظار کسب موفقیت سریع

• • عادت پنهان کاری

• • توقف در اولین فکر

• گرایش به پاداش­های بیرونی مثل پول و مقام

۲- عوامل بیرونی:

• • فرهنگ سلسله مراتبی

• • رسمیت پیچیدگی و اندازه بزرگ سازمان

• • به تمخسر گرفتن ایده­های غیرمعمول و عجیب

• • • فشار برای انجام کار توسط رؤسا

  

• • عدم وجود آزادی روانی و ذهنی در سازمان

• • عدم پذیرش فرد خلاق توسط همکاران و مدیران

• • ارزیابی افراد بر مبنای انتظارات

• • قوانین و مقررات دست­وپاگیر

• • ارتباطات کانالیزه شده و محدود سازمانی

• • ساختار بوروکراتیک

• • ارزیابی نادرست از عملکرد

• • سبک رهبری آمرانه (دیکتاتوری)

• • نگرش منفی نسبت به توانایی­ ها و رقابت­های زیردستان

• • تشویق اطاعت کورکورانه به جای ترغیب خلاقیت

• • ضرر و زیان محسوب نمودن هزینه­ های ناشی از خلاقیت

• • مشکلات جسمی مثل کری و کوری

• مشکلات روانی

فصل سوم:

روش پژوهش

مقدمه

اگر پژوهش روشی برای حل مسأله یا مشکل باشد ‌بنابرین‏ باید شیوۀ مناسبی اتخاذ گردد تا پاسخ لازم به پرسش­های پژوهش دقیق، سریع و آسان به دست آیند. به عبارت دیگر روش پژوهش نقشه و راه رسیدن به هدف است. بسیاری ‌از پژوهش­هایی که در قلمرو دانشگاهی انجام ‌می‌گیرد از نوع علمی، بنیادی، کاربردی و اکتشافی است. در هر کدام از رشته‌های دانشگاهی بر حسب ماهیت موضوعات یکی از روش­های مذکور مورد استفاده قرار ‌می‌گیرد. ‌بنابرین‏ با توجه به موضوع، این پژوهش از نوع اکتشافی است که با بهره گرفتن از روش پژوهش توصیفی و می‌دانی انجام گرفته است.

روش پژوهش

به طور کلی روش­های تحقیق در علوم رفتاری را می‌توان با توجه به دو ملاک زیر تقسیم بندی نمود :

الف: هدف تحقیق ب: نحوه گردآوری داده ها

الف: تحقیقات علمی بر حسب هدف تحقیق به سه دسته تقسیم می‌شود:

• بنیادی

• کاربردی

• توسعه‌ای

۱- تحقیق بنیادی: هدف اساسی این نوع تحقیقات آزمون نظریه ها، تبیین روابط بین پدیده‌ها و افزودن به مجموعه دانش موجود در یک زمینه خاص است. تحقیقات بنیادی، نظریه ها را بررسی کرده، آن ها را تأیید، تعدیل یا رد می‌کند. با تبیین روابط میان پدیده‌ها، تحقیق بنیادی به کشف قوانین و اصول علمی می‌پردازد. این نوع تحقیقات، نتیجه گرا بوده و در رابطه با نیازهای تصمیم‌‌گیری انجام نمی‌شود.

۲- تحقیق کاربردی: هدف تحقیقات کاربردی، توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. به عبارت دیگر تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد علمی دانش هدایت می‌شوند.

۳- تحقیق توسعه‌ای: فرآیندی است که به منظور تدوین و تشخیص مناسب بودن یک فرآورده انجام می‌شود. هدف اساسی این نوع تحقیقات تدوین یا تهیه برنامه ها، طرح‌ها و امثال آن است. به طوری که ابتدا موقعیت نامعین خاصی مشخص شده و بر اساس یافته های پژوهشی، طرح یا برنامه ویژه آن تدوین و تولید می‌شود.

ب) دسته بندی تحقیقات بر حسب روش گردآوری داده ­ها:

تحقیقات علمی بر این اساس را می‌توان به دو دسته‌ تقسیم کرد:

• تحقیق توصیفی(غیر آزمایشی)

• تحقیق آزمایشی

۱-تحقیق توصیفی: شامل مجموعه روش­هایی است که هدف آن ها توصیف کردن شرایط یا پدیده‌های مورد بررسی است. اجرای تحقیق توصیفی می‌تواند صرفاً برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیم‌گیری باشد.

۲-تحقیق آزمایشی: به منظور برقراری رابطه علت – معلولی میان دو یا چند متغیر از طرح‌های آزمایشی استفاده می‌شود.

با توجه به مطالب گفته شده، تحقیق حاضر از ‌نظر هدف کاربردی، از نظر روش گردآوری داده ها، توصیفی است. تحقیق کاربردی است زیرا نتایج آن برای ‌گروه‌های مختلف برنامه‌ریزان و مدیران قابل استفاده است. توصیفی است چون امکان دستکاری متغیرها و مؤلفه‌های آن ها وجود ندارد، به ناچار از طریق همبستگی داده هایی که در گذشته اتفاق افتاده به بررسی پرداخته خواهد شد، لذا تحقیق از نوع گذشته‌نگر است.

جامعه آماری

جامعه آماری عبارت است از مجموعه‌ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند (سرمد و همکاران، ۱۳۸۰ : ۱۷۷). جامعه آماری به کل گروه افراد، وقایع یا چیزهایی اشاره دارد که محقق می‌خواهد به تحقیق درباره‌ آن ها بپردازد (سکاران، ۱۳۸۲، ص۲۹۴).

جامعه آماری پژوهش شامل همه کارکنان شاغل به خدمت در اداره کل آموزش و پرورش استان قم است؛ تعداد این افراد بر اساس اطلاعات پرسنلی از بالاترین سطح مدیریت (مدیرکل)و(معاونین) تا پایین ترین رده ­های سازمانی که کارمندان عادی مانند نگهبان و سرایدار و. .. را در برمی­گرفت بالغ بر۲۹۰ نفر است. این جامعه به طور کلی به سطوح مختلف سازمانی مانند یک نفر مدیر کل، ۵نفر معاون، کارشناسان مسئول دوایر، رؤسای ادارات، کارکنان ادارات و مسئولین دفاتر، نگهبان، آبدارچی، باغبان، تلفنچی و سرایدار تقسیم ­بندی ‌شده‌اند.

گروه نمونه

با توجه به اینکه واریانس جامعه یا درصد مورد نیاز در اختیار نبود از جدول آماده کرجسی و مورگان برای برآورد حجم نمونه استفاده شد(این جدول حداکثر تعداد نمونه را می­دهد).گردآوری داده ­ها با بهره گرفتن از روش سرشماری است که در آن سعی شده است گروهی از کارکنان مشغول به خدمت در اداره کل آموزش و پرورش استان قم به عنوان منبع جمع‌ آوری داده ­ها مورد استفاده قرارگیرند. از آنجا که تعداد افراد جامعه مورد نظر تقریباً ۲۹۰ نفر بوده، ‌بنابرین‏ برای جامعۀ۲۹۰ نفری ۱۶۵ نمونه لازم بود که از ۱۶۵ پرسشنامه توزیع شده ۱۶۳ عدد از آن ها تکمیل گردید.

روش و ابزار گردآوری اطلاعات

الف ـ گردآوری اطلاعات از طریق مدارک، کتاب­ها، مقالات و رساله­ها در زمینه ادبیات خلاقیت و پیشینۀ پژوهش با مراجعه به کتابخانه­ ها و مراکز علمی انجام شد که عمدتاًً از روش کتابخانه ­ای استفاده شده است. سپس اطلاعات گردآوری شده طبقه ­بندی، تلخیص و تنظیم شده و آنگاه موانع خلاقیت فردی در قالب عبارات مطرح ‌شده‌اند.

ب ـ استفاده از پرسشنامه: جهت رد فرضیه ­های پژوهش و جمع‌ آوری داده ­های لازم از پرسشنامه ای که شامل۳ بخش است استفاده شده است. چون هدف پژوهش بررسی موانع خلاقیت فردی است، ‌بنابرین‏ ابتدا باید میزان خلاقیت افراد محاسبه شود. این کار با بهره گرفتن از بخش اول پرسشنامه انجام شده است. بخش دوم نیز موانع خلاقیت فردی کارکنان جامعه مورد نظر را رتبه بندی ‌کرده‌است. در بخش سوم نیز هدف شناسایی نقش متغیرهای تعدیل­کننده در نحوۀ ‌پاسخ‌گویی‌ افراد است.