۲-۲-۱۲-۷- روابط با همکاران

نبودن روابط خوب بین همکاران عوامل اساسی و محور بی اعتمادی عدم صمیمیت و رقابت ناسالم یکی از عوامل مهم موجد استرس است .روابط خوب و یا سالم می‌تواند علاوه بر سلامت روانی باعث تعادل میزان کورتیزول اعتماد به نفس و احساس سرکوبی مثل تنش یا اضطراب را برشمرد.(انصاری ،۱۳۸۴)

گاه و بیگاه پرستاران با هم اختلاف نظر پیدا می‌کنند . بیشتر پرستاران اغلب قادرند مشکل ها و تعارض ها را به شیوه ای مثبت و حرفه ای حل کنند . هر چند گاه ممکن است شیوه تذکر دادن بسیار تند و نامناسب باشد ،یا آنکه مشکل به شیوه ای بیان شود که به رابطه دو همکار لطمه بزند . اگر این احساسات پایدار بماند ،اختلاف نظر های بین این دو نفر در آینده می‌تواند برای یکی از آن ها یا هر دو نفر آن ها، استرس بیشتری به وجود بیاورد .

۲-۲-۱۲-۸-ارزشیابی شدن به وسیله دیگران

کار معلمان ،پیوسته به طور غیر رسمی از سوی دانش آموزان ،معلمان دیگر ،و گاه والدین دانش آموزان ارزشیابی می شود . به علاوه ،معلمان پیوسته عملکرد خود را با توجه به استانداردهایی که برای خودشان در نظر گرفته اند و تا اندازه ای در مقایسه با اینکه همکارانشان کارشان را چقدر خوب انجام می‌دهند ،ارزشیابی می‌کنند . علاوه بر چنین ارزشیابی های غیر رسمی ، انواع زیادی از ارزشیابی های رسمی هم وجود دارند که به طور معمول صورت می گیرند . این ارزشیابی ها ممکن است به عنوان بخشی از فعالیت های رشد حرفه ای انجام شوند،نظیر طرح های ارزشیابی کارکنان ؛یا به عنوان بخشی از ارزشیابی های بیرونی باشند که به وسیله ی بازرسان مدارس یا دیگر ادارات انجام می شود . به احتمال زیاد ،ارزشیابی رسمی در معلمان ،استرس شدیدی ایجاد می‌کند(کریس کی ریاکو، ۲۰۰۸).

۲-۲-۱۲-۹- فناوری و خصیصه های مادی

در رابطه با متغیر های مادی ، استرس زمانی رخ می‌دهد که حداقل شرایط زیستی و ایمنی جسمانی حفظ نشده باشد. خصیصه های مادی کار بالقوه استرس زا هستند اغلب به عنوان محرک های استرس کاری معرفی کرده‌اند. زیرا این محرک ها اغلب در محیط های کاری مشاهده می‌شوند که کارکنان شان کارگرند.شرایط کاری بد نظیر فقدان مواد و منابع کافی و مناسب، شرایط بد ساختمان مدرسه ،میزان حمایت ناکافی از سوی کارکنان اداری و دفتری ،نداشتن وقت برای آماده سازی،و نداشتن فرصت برای رشد فعالیت های حرفه ای ،منبعی شدید و بالقوه برای استرس است (کریس کی ریاکو، ۲۰۰۸).

۲-۳- تاب آوری

۲-۳-۱- مقدمه

تاب آوری به معنی توانایی تحمل و سازگاری با بحران های زندگی و غلبه بر آن هاست. امروزه یکی از مسائلی که بیشتر به آن توجه می شود، انتقال از دیدگاه های خطرنگر به سمت دیدگاه های تاب آوری است، یعنی به جای تکیه بر عوامل خطر و سعی در تدارک اقدامات لازم با زیر نظرگرفتن افراد پرخطر با تکیه بر عوامل تاب آوری بتوان توان مقابله با مشکلات را در جمعیت پرخطر بالا برد (محمدی، ۱۳۸۴) .

پژوهش های تاب آوری حاکی از این واقعیت است که برای عوامل خطر، قدرت پیش گویی کننده مطلق وجود ندارد (کیانی دهکردی ،۱۳۸۳).

در حالی که ادبیات پژوهشی تاب آوری در دهه ۱۹۹۰ عوامل محافظت کننده را در سطوح فردی وبین فردی و سیستم های اجتماعی مورد توجه قرار می‌داد، در حال حاضر توجه پژوهش گران به سوی اثرات مرتبط بودن معطوف شده است که عبارت است از یک حس نیرومند ارتباط و نزدیکی با والدین، خانواده و سایر افراد خارج از خانواده، مدرسه و … (رسنیک ^[۴۲]، ۲۰۰۰ به نقل از محمدی، ۱۳۸۴).

تاب آوری ‌به این مسئله می پردازد که فرد با وجود قرارگرفتن درمعرض فشارهای شدید و عوامل خطر می‌تواند توانش اجتماعی خود را بهبود داده و برمشکلات غلبه کند . همه ما با ظرفیت تاب آوری ذاتی و با ظرفیت هایی برای بهبود ویژگی هایی که عمدتاًً درافراد تاب آور دیده می‌شوند، متولد می‌شویم . ویژگی هایی مانند توانش اجتماعی شامل : هم دلی، تفاهم، انعطاف پذیری فرهنگی، مهربانی، مهارت های ارتباطی وشوخ طبعی ؛ مهارت های حل مسئله شامل : برنامه ریزی، یاری جویی، تفکر انتقادی و خلاق؛ خودگردانی شامل : احساس هویت، خودکار آمدی، خودآگاهی، تسلط بر وظایف و کناره گیری سازگارانه از شرایط منفی، احساس هدف مندی و باور به آینده ای روشن (هاندرسون، ۱۹۹۶، نقل از کیانی دهکردی، ۱۳۸۳).

۲-۳-۲- تاریخچه تاب آوری

روانشناسی سلامت به دنبال شناسایی سازه‌ها و شیو ه هایی است که سلامت و بهداشت روان را به دنبال دارد. ‌به این دلیل عواملی که به انسان در سازگاری و انطباق با مشکلات و تهدیدات زندگی کمک کند، از موضوعات مورد توجه این حوزه خواهد بود. در این ارتباط یکی از موضوعات قابل توجه در روانشناسی سلامت و بهداشت روانی، تاب آوری است. این موضوع تحقیقات زیادی را موجب شده است. گارمزی و ماستن (۱۹۹۱) تاب آوری را “یک فرایند، توانایی، یا پیامد سازگاری موفقیت آمیز با شرایط تهدید کننده تعریف کردند. به بیان دیگر تاب آوری، سازگاری مثبت در واکنش به شرایط ناگوار است(والر، ۲۰۰۱) . راتر( ۱۹۹۰ ) تاب آوری را به عنوان تفاوت های فردی در مقابله و واکنش به موقعیت های دشوار تعریف می‌کند. ‌بنابرین‏، یک فرد تاب آور موقعیت ناگوار را به شیو ه ی مثبت تری پردازش می‌کند و خود را برای رویارویی با آن دارای توانمندی قلمداد می‌کند. البته تاب آوری تنها پایداری در برابر آسیب ها یا شرایط تهدید کننده نیست و حالتی انفعالی در رویارویی با شرایط خطرناک نمی باشد، بلکه شرکت فعال و سازنده در محیط پیرامونی خود است. می توان گفت تاب آوری، توانمندی فرد در برقراری تعادل زیستی – روانی در شرایط خطرناک است (کارن و دیویدسون، ۲۰۰۳) افزون بر این، محققان بر این باورند که تا بآوری نوعی ترمیم خود با پیامدهای مثبت هیجانی، عاطفی و شناختی است (گارمزی، ۱۹۹۱ ؛ ماستن، ۲۰۰۱؛ راتر، ۱۹۹۹ ؛ لوتار ، سیچتی و بکر، ۲۰۰۰) و کامپفر(۱۹۹۹) باور داشت که تاب آوری، بازگشت به تعادل اولیه یا رسیدن به تعادل سطح بالاتر(در شرایط تهدید کننده) است و از این رو موجب سازگاری موفق در زندگی می شود. در عین حال کامپفر ‌به این نکته اشاره می‌کند که سازگاری مثبت با زندگی، هم می‌تواند پیامد تاب آوری به شمار آید و هم به عنوان پیش آیند، سطح بالاتری از تاب آوری را موجب شود. وی این مسأله را ناشی از ‌پیچیدگی تعریف و نگاه فرایندی به تاب آوری می‌داند

پژوهش های تاب آوری نشان می‌دهند که چگونه افراد در رویارویی با عوامل تنش زا و آسیب رسان که در بافتار اجتماعی وجود دارد، نظیر نژادپرستی، جنگ و فقر یا ناشی از رخداد پیشامد های ناگوار است، با موفقیت بیرون می‌آیند. در واقع این دیدگاه منطق نیرومندی را مهیا می‌سازد تا از نگرش تنگ و تار علوم اجتماعی و رفتاری که لزوماًً توجه خود را معطوف به خطر، نقصان و آسیب کرده‌اند، دست برداشته و به سمت توجه به نقاط قوت افراد با دیدگاهی ارتقاء نگر گسترش یابد. توجه به اینکه هر کسی دارای نقاط قوت و ظرفیت برای تغییر است، نه تنها موجب می شود که در حوزه ی بهداشت روانی حادثه، فرایندهای کارآمد شناسایی شوند بلکه باعث می شود تا از حساسیت بی مورد نسبت به پرداختن به شناسایی خطر به عنوان دیدگاهی یک جانبه دست برداشته شود(ماستن و همکاران، ۱۹۹۰).

۲-۳-۳- حوزه های عملکردی تاب آوری