تعداد شرکت­های مورد بررسی قرار گرفته در مدل اول این تحقیق ۱۰۱ شرکت و دوره زمانی تحقیق ۱۰ سال بوده است و این یعنی اینکه تعداد سال – شرکت مورد مشاهده برابر ۱۰۱۰ بوده است که از ضرب شرکت­ها در دوره زمانی تحقق به دست آمده است. پس از حذف داده ­های پرت تعداد مشاهداتی که مورد آزمون قرار گرفتند به ۹۹۱ مشاهده رسیدند. همچنین تعداد شرکت­های مورد بررسی در مدل دوم نیز ۱۰۱ شرکت و دوره زمانی آن ۹ سال بوده است که تعداد سال – شرکت مورد مشاهده برابر ۹۰۹ مشاهده می­گردد. تعداد مشاهدات برای آزمون این مدل نیز پس از حذف داده ­های پرت به ۸۸۹ مشاهده رسیدند.

در ادامه به بررسی جدول­های ۴-۱ و ۴-۲ می­پردازیم.

همان‌ طور که در جدول ۴-۱ مشاهده می­گردد میانگین اقلام تعهدی اختیاری برابر ۰۱۴/۰ و دارای میانه ۰۰۴/۰ ‌می‌باشد همچنین ماکزیمم و مینیمم به ترتیب برابرند با ۶۴۸/۱ و ۲۶۸/۳-. بازده سهام نیز دارای میانگین و میانه به ترتیب ۶/۲۱ و ۷۷/۷ و دارای ماکزیمم ۴۱/۲۴۱ ‌درصد و مینیمم ۲۸/۱۳۲- درصد ‌می‌باشد. میانه محاسبه شده برای متغیر مصنوعی برابر صفر ‌می‌باشد که بیانگر کمتر بوده شرکت­های با رشد بالا نسبت به شرکت­های با رشد پایین در تحقیق ‌می‌باشد.

جدول شماره ۴-۱:آمار توصیفی برای متغیرهای مدل اول

انحراف معیار

مینیمم

ماکزیمم

میانه

میانگین

علامت اختصاری

عنوان متغیر

۲۲۱/۰

۲۶۸/۳-

۶۴۸/۱

۰۰۴/۰

۰۱۴/۰

DAC

اقلام تعهدی اختیاری

۰۳۶/۰

۳۸۷/۰-

۵۶۷/۰

۰۲۱/۰

۰۲۳/۰

NDAC

اقلام تعهدی غیر اختیاری

۲۵۹/۳

۹/۱۲-

۴۸/۴۵

۰۸۵/۰

۷۳/۰

OCF

جریان وجوه نقد عملیاتی

۴۳/۵۲

۲۸/۱۳۲-

۴۱/۲۴۱

۷۷/۷

۶/۲۱

RI

بازده سهام

۴۹۸/۰

۰

۱

۰

۴۵۴/۰

GROW

رشد

جدول شماره۴-۲: آمار توصیفی برای متغیرهای مدل دوم

انحراف معیار

مینیمم

ماکزیمم

میانه

میانگین

علامت اختصاری

عنوان متغیر

۱۹۲/۰

۸۶۸/۲-

۳۴۲/۱

۰۰۴۶/۰

۰۱۸۶/۰

DAC

اقلام تعهدی اختیاری

۰۳۲/۰

۳۸۷/۰-

۵۱۹/۰

۰۲۱/۰

۰۲۳/۰

NDAC

اقلام تعهدی غیر اختیاری

۴۹۹/۰

۰

۱

۰

۴۷۱/۰

GROW

رشد

۲۱۵/۳

۶۸۴/۷-

۴۸/۴۵

۰۸۴/۰

۷۱۷/۰

OCF_t+1

جریان وجوه نقد عملیاتی آتی

۲۲۶/۳

۹۰/۱۲-

۴۸/۴۵

۰۸۱/۰

۶۹۷/۰

OCF

جریان وجوه نقد عملیاتی

۰۶/۵۱

۴۵/۸۲-

۴۱/۲۴۱

۳۲/۷

۱۸/۲۱

RI

بازده سهام

۶۲۴/۰

۰

۹۶۰/۷

۸۴۶/۰

۹۵۵/۰

SALE

فروش

۴۷۴/۰

۸۰۸/۶-

۲۹۲/۷

۱/۰

۱۲۱/۰

ΔSALE

تغییرات فروش

۱۵۳/۰

۰۰۰۰۱۱۱/۰

۶۲۳/۲

۰۰۸/۰

۰۳۶/۰

PRICE

قیمت سهام

۷۴۳/۰

۹۲۴/۵-

۲۳۲/۷

۶۱۰/۰

۷۴۲/۰

B/P

ارزش دفتری به قیمت

۸۵/۱۲

۰۰۰۸/۰

۱/۱۷۱

۵۷۶/۰

۲۱۲/۴

SIZE

اندازه

همان‌ طور که در جدول ۴-۲ مشاهده می­گردد میانگین اقلام تعهدی اختیاری برابر ۰۱۸۶/۰ و میانه برابر ۰۰۴۶/۰ ‌می‌باشد. همچنین ماکزیمم و مینیمم به ترتیب برابرند با ۳۴۲/۱ و ۸۶۸/۲-و همچنین میانگین و میانه برای جریان وجوه نقد آتی به ترتیب برابر است با ۷۱۷/۰ و ۰۸۴/۰ و دارای ماکزیمم ۴۸/۴۵ و مینیمم ۶۸۴/۷- ‌می‌باشد. میانه محاسبه شده برای متغیر مصنوعی رشد برابر صفر ‌می‌باشد که در اینجا نیز بیانگر کمتر بودن شرکت­های با رشد بالا نسبت به شرکت­های با رشد پایین است. کمتر از ۵/۰ بودن میانگین متغیر مصنوعی رشد نیز نشان دهنده کمتر بودن شرکت­های با رشد بالا ‌می‌باشد. آمار توصیفی مربوط به سایر متغیرها نیز در جدول ۴-۲ مشاهده می­گردد.

۴-۳٫ آزمون فرضیه ­ها و تجزیه و تحلیل داده ­ها

در این بخش، به تجزیه و تحلیل متغیرهای مطرح شده در فصل سوم پرداخته و فرضیه ­های تحقیق مورد آزمون قرار خواهند گرفت. برای آزمون فرضیه ­های تحقیق حاضر از رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شده است.

معمولاً استفاده از داده ­های آماری به سه روش مقطعی، سری زمانی و ترکیبی امکان­ پذیر است:

۱-داد­ه­های مقطعی: در داده ­های مقطعی، مقادیر یک یا چند متغیر برای چندین واحد اقتصادی (مشاهدات نمونه ­ای) برای یک زمان مشخص جمع ­آوری می­ شود.

۲-داده ­های سری زمانی: در داده ­های سری زمانی، مقدار یک یا چند متغیر در طول یکدوره زمانی مشاهده می­ شود.

۳-داده ­های ترکیبی: در داده ­های ترکیبی، عناصر هر دو دسته از داده ­های سری زمانیو مقطعی وجود دارد. یعنی، اطلاعات مربوط به داده ­های مقطعی در طول زمان مشاهده می‌شود. به بیان دیگر،چنین داده­هایی دارای دو بعد هستند که یک بعد آن مربوط به واحدهای مختلف در هر مقطع زمانی خاص است و بعد دیگر آن مربوط به زمان می‌شود. یعنی، روش داده ­های ترکیبی، روشی برای تلفیق مشاهدات مقطعی در خلال چندین دوره زمانی است (گجراتی، ۱۳۷۸).

در این پژوهش با توجه به نوع داده ­ها و روش­های تجزیه و تحلیل موجود، از روش »داده های ترکیبی« استفاده شده است. روش داده های ترکیبی خود دارای دونوع روش تلفیقی و روش تابلویی می‌باشد. برای انتخاب بین روش داده های تلفیقی و تابلویی از آزمون چاو استفاده شده است. چنانچه سطح معناداری حاصل از آزمون چاو کمتر از ۰۵/۰ باشد، روش داده های تابلویی پذیرفته می‌شود در غیر این صورت روش داده های تلفیقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین روش داده های تابلویی خود دارای دوروش اثرات ثابت و اثرات تصادفی می‌باشد که برای انتخاب بین این دوروش از آزمون هاسمن استفاده می‌شود. در صورتی که سطح معناداری حاصل از آزمون هاسمن کمتر از ۰۵/۰ باشد، روش اثرات ثابت پذیرفته می‌شود و در غیر این صورت روش اثرات تصادفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. قبل از آزمون فرضیات بایستی با بهره گرفتن از آزمون چاو (Fلیمر) و آزمون هاسمن نوع تخمین مدل را تعیین نمود. نتایج حاصل از این آزمون‌ها در جدول شماره ۴-۳ ارائه شده است.

جدول شماره۴-۳: آزمونچاووهاسمنبرایتخمیننوعمدل

مدل

آزمون چاو

آزمون هاسمن

نتیجه

آماره F

سطح معناداری

آماره کای دو

سطح معناداری

مدل اول

۸۹۴/۰

۷۵۶/۰

–

–

داده های تلفیقی

مدل دوم

۱۲۹/۲

۰۰۰/۰

۷۱۱/۱۹۴

۰۰۰/۰

داده های تابلویی به روش اثرات ثابت

۴-۳-۱٫ آزمون فرضیه ­های اول و دوم

ازدواج با سایر مناسبات زندگی تفاوت دارد. وقتی زوجی با هم زندگی ‌می‌کنند و متعهد به حفظ زندگی مشترک هستند، توقعاتی از هم پیدا ‌می‌کنند. هر کدام انتظار دارند که از عشق بی­قید و شرط، صمیمیت و وفاداری و حمایت دیگری برخوردار باشند. زن و شوهر، به طور

فصل دوم: پیشینه پژوهش

صریح، یا غیر مستقیم، کلامی و غیرکلامی خود را به رعایت این نیازهای عمیق متعهد کرده ­اند هر اقدام زن یا شوهر مفاهیمی مشتق از این امیال و انتظارات‌ دارد(کوزن و روزنبرگ، ترجمه فرهنگ، ۱۳۷۸؛ بوون، ۱۹۶۶).

به خاطر شدت احساسات و توقعات و تحت تأثیر وابستگی عمیق و معانی سمبلیک و اغلب دلبخواهی، که زن و شوهر برای اعمال یکدیگر در نظر می­ گیرند. احتمال برداشت سوء تفسیر و نادرست رفتارهای آن ها ازهم زیاد است. وقتی دراثر سوء تفاهم اختلافاتی بروز ‌می‌کنند، زن و شوهر به جای توجه به مسئله، درمقام سرزنش یکدیگر حرف می­زنند، وقتی مشکلات

نمایان می­شوند و خصومت و سوءتفاهم بالا ‌می‌گیرد، زن و شوهر جنبه­ های مثبت و قوت یکدیگر را از یاد می­برند و به­تدریج کار به جایی می­رسد که اصل زندگی مشترک زیر سؤال می­رود و گرفتاری اصلی و عامل سوءتفاهم فراموش می­ شود آرون بک، سوءتفاهم را مهمترین علت مشکلات زناشویی و روابط انسانی می­داند به اعتقاد او تفاوت در نحوه نگرش افراد باعث بروز اختلاف و پی­آمدهای ناشی از آن می­ شود (بک، ترجمه قراچه‌داغی، ۱۳۸۲).

طبق تحقیقات مایکل­گورین که بیش از۲۰ سال به طول انجامید، مغزانسان در جریان مراحل مختلف ازدواج تغییرات زیادی را تجربه می­ کند. همین تغییرات مغزی سبب ایجاد تغییرات رفتاری می­گردد. ادراک صحیح این تغییرات همان کلید دستیابی به ازدواج موفق است.

این تغییرات شامل ۴ مرحله به شرح زیر می‌باشد:

الف ) مرحله عشق: وقتی زن و شوهر احتمالی، با یکدیگر آشنا می­شوند و رابطه عاطفی بین آن ها برقرار می­ شود، مغز آن ها وارد مرحله « عاشق شدن » می­گردد. در این مرحله، بدن آن ها ماده­ای موسوم به فرومونز^[۲۴] تولید می­ کند. به عنوان مثال، هنگامی که زن و مرد به یکدیگر نگاه ‌می‌کنند، خود را به هم بسیار نزدیک و وابسته می­بینند و احساس ‌می‌کنند که یک روح در دو جسم­اند در این میان هورمون اکسیتوسین نقش بسیار مهمی ایفا می­ کند این هورمون را هورمون ایجاد وابستگی می­نامند. این هورمون همان هورمونی است که در بدو زایمان مادر در بدن او ترشح می­ شود و عامل به وجودآمدن وابستگی عمیق مادر به نوزادش است. به همین دلیل این هورمون، زن و مردی را که عاشق یکدیگر هستند به هم وابسته می­سازد. اکسیتوسین باعث می­ شود که طرفین رابطه، رفتارهای ناخوشایند یکدیگر را نبینند.

فصل دوم: پیشینه پژوهش

ب) مرحله دلسردی: چندمین ماه یا حتی یک سال پس از ازدواج، هورمونها و شیمی مغز دچارتغییراتی می­گردند، بخش« فکرکردن » در مغز به وجود نقاط ضعف درشریک زندگی پی می­برد. در این مقطع است که زن و شوهر به راحتی از رفتارهای یکدیگر ناراحت می­شوند. اگر زوجین در مرحله اول با یکدیگر ازدواج کرده باشند، در مرحله دوم نسبت به انتخاب خود دچار شک و تردیدی جدی خواهند شد و به سادگی در می­یابند که ازدواج آن ها با مشکلی روبه­رو شده است اما این مرحله کاملاً طبیعی است و این دلسردی ناشی از تغییرات شیمیایی بدن است و گذر از این مرحله، به منظور همگام کردن دو دیدگاه متفاوت الزامی است (بک، ترجمه قراچه‌داغی، ۱۳۸۲).

ج ) مرحله قدرتمندی: زن و شوهری که مرحله دلسردی را پشت سر می­گذارند معمولاً وارد این مرحله می‌شوند. به منظور مقابله با دلسردی، زوجین تلاش ‌می‌کنند تا با تغییر طرف مقابل او رابه مرحله اول بازگردانند اما این کار بیهوده است. به همین دلیل، تلاش زوجین درجهت تغییر یکدیگر، به پیچیدگی مشکل آنان دامن می­زند. اما آنچه مسلم است این است که شیوه تفکر، عملکرد و رفتار زن و مرد متفاوت است. این بخش دردناک­ترین قسمت ازدواج است. اما زوجینی که در این مرحله باقی می­مانند باید بدانند که تفاوت‌های مغزی آنان خود کلیدی در رسیدن به ازدواج موفق است. باید به خاطر داشت که مرد، مرد است و زن، زن، آن ها دو روح در دو جسم کاملاً جدا از یکدیگر هستند. پس از تضعیف عشق، شوهر به فعالیت­های مستقل بیشتری احتیاج پیدا می­ کند و زن نیز به تقویت ارتباط با دوستان خود روی ‌می‌آورد. ‌بر اساس تحقیق گورین، یکی ‌از دلایلی که مردان و زنان در مرحله قدرت­نمایی یکدیگر را سرزنش ‌می‌کنند، عدم درک و تعریف مشترک از مفهوم استقلال در زندگی زناشویی است. بسیاری از طلاق­ها در هفتمین یا هشتمین سال پس از ازدواج روی می­ دهند، درست زمانی که زوجین سعی در « تغییر » یکدیگر دارند.

د ) مرحله بیداری: طی مراحل عشق، دلسردی و قدرت­نمایی، زن و مرد به یکدیگر بسیار نزدیک می­شوند. حال آنکه غالب زوجها ‌به این موضوع توجهی ندارند. در حقیقت، به حدی به یکدیگر نزدیک می­شوند که هر یک فردیت طرف مقابل را نادیده ‌می‌گیرد. مرد نیازهای عاطفی و هیجانی و توجه زن به کارهای خانه را بیهوده تلقی می­ کند. از سوی دیگر، زن نیز عادات، سرگرمی­ها، پرکاری و استقلال­خواهی مرد را خودخواهانه و زنگ خطری برای ازدواج ارزیابی می­ کند. در این مرحله،‌ زوج بیدار می‌شوند آن ها در می­یابند که نزدیکی آن ها بسیار غیرمنطقی و خارج ‌از چارچوب بوده است و اینک باید از نظر روانشناختی از یکدیگر جدا شوند.

فصل دوم: پیشینه پژوهش

به عنوان مثال، مرد ممکن است در قبال رفتار ناراحت کننده همسرش سکوت اختیار کند. زن نیز ممکن است به دلیل انجام کارهای خانه، از رفتن به میهمانی صرفنظر کند. در نهایت مرد متوجه می­ شود که حق با زن است، اگر زن و مردی در ارتباط خود همدیگر را یاری نکنند، ارتباط به شکست می­انجامد. ازسوی دیگر زن نیز حق را به جانب شوهر خود می­دهد، اگر استقلال کافی در رابطه وجود نداشته باشد ارتباط با مشکل مواجه خواهد شد. وقتی زوجین از یکدیگر فاصله می­ گیرند، ‌رابطه قوی که در ابتدا وجود داشت، کمرنگ می­ شود ضمناً نزدیکی بیش از اندازه به گونه ­ای که هر یک فردیت دیگری را نادیده بگیرند، ‌پیامدی مشابه را به همراه خواهد داشت.

ه ) مرحله ازدواج مادام العمر: با ایجاد توازن درنحوه ارتباط زن و مرد، ازدواج نیز به توازن خواهد رسید. قدرت­نمایی از بین می­رود و یک ارتباط رشدیافته و بالغ، زن و مردرا به یکدیگر پیوند می­دهد. در این شرایط، آن ها ضمن آنکه به هم ‌نزدیک اند، ازهم جدا هستند به همین دلیل آن را ارتباط متوازن می­نامند. در این حالت، زوجین نه ‌به این دلیل که یکی ‌شده‌اند، ‌بلکه به دلیل شناخت و احترام به هم زندگی ‌می‌کنند (کوزن و روزنبرگ، ترجمه فرهنگ، ۱۳۷۸).

۲-۱-۱-۵- فرسودگی در زندگی زناشویی

تعارض پدیده­ای است که همراه با عشق و به موازات آن در ارتباطات زندگی زناشویی به وجود می‌آید، به همزیستی خود در کنار آن ادامه می‌دهد و گاهی همچون سرطان تمامی رابطه را فرا می‌گیرد. در تمام دوران‌های تاریخ بشر، تعارض بین مرد و زن مشهود است. از همان ابتدا درگیری و کشمکش آدم و حوا بر سر خوردن میوه معرفت نشانگر اجتناب‌ناپذیر بودن تعارض است(گودرزی، ۱۳۷۸: ۱۹-۱۸).

نمونه آماری این تحقیق برای جامعه مورد بررسی ‌بر اساس رابطه (۳-۱) جامعه آماری محدود (کوکران) انتخاب شده است.

در این رابطه علائم به­کاررفته به شرح زیر می‌باشند:

جدول (۳-۱):علائم آماری

تعداد اعضای جامعه آماری

۹۰ N=

تعداد اعضای نمونه آماری

۷۳n=

خطای برآورد

۰۵/۰ = e

نسبت عدم وجود صفت خاص در جامعه مورد بررسی

۵/۰= Q

نسبت وجود صفت خاص در جامعه مورد بررسی

۵/۰= P

توزیع نرمال استاندارد

۹۶/۱= (۰۲۵/۰) Z

مطابق با فرمول (۳-۱) تعداد نمونه تحقیق عبارت است:

۳-۶- ابزار سنجش تحقیق

ابزار مورد استفاده در این تحقیق مصاحبه و پرسشنامه بوده است که یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روشی مستقیم برای کسب داده های تحقیق است. علت انتخاب پرسشنامه در این تحقیق این است که زمان و هزینه کمتری نیاز دارد و اطلاعات بیشتری از افراد زیادتری را می‌توان جمع‌ آوری کرد، و امکان تجزیه تحلیل کمی داده ها را فراهم می‌کند(خلیلی شورینی، ۱۳۷۵، ۸۹). پرسشنامه یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روشی مستقیم برای کسب داده های تحقیق است. پرسشنامه مجموعه سؤالات مکتوبی است که حول متغیر های یک مسأله تحقیق تنظیم شده است(سرمد،۱۳۸۱ ، ۲۵).

پرسشنامه این تحقیق در دو بخش طراحی شده است :

الف ) سؤالات عمومی: در بخش سؤالات عمومی سعی شده است که اطلاعات کلی و جمعیت شناختی در رابطه با پاسخ دهندگان همچون سن، تحصیلات، سابقه کار و … جمع‌ آوری گردد، این قسمت شامل ۵ سؤال ‌می‌باشد.

ب ) سؤالات تخصصی: این بخش شامل ۵۰ سؤال است و سؤالات آن به سه دسته تقسیم می‌شوند: (۱) سؤالات مرتبط با رهبری تحول آفرین (۲) سؤالات مرتبط با توانمندسازی ساختاری (۳) سؤالات مرتبط با توانمندسازی روانشناختی.

برای سنجش سبک رهبری تحول آفرین از پرسشنامه باس و آولیو^[۹۴] (۱۹۹۴) استفاده شده که این پرسشنامه تا کنون چندین بار مورد ویرایش قرارگرفته است. در این پژوهش از ویرایش دوم آن ( ۲۰۰۰ ) استفاده شده است. پرسشنامه ۲۰ سؤالی مربوط به سبک رهبری تحول آفرین پاسخ دهندگان را در موقعیتی قرار می‌دهد تا گویه ای را که به واقعیت نزدیک تر است، انتخاب کنند.

همچنین جهت سنجش شاخص­ های توانمندسازی ساختاری ازپرسشنامه کانتر و پرسشنامه سنجش توانمندسازی روانشناختی از اسپیریتزر، استفاده گردید.

جدول (۳-۲): جدول شماره سؤالات مربوط به هر بعد در پرسشنامه

ردیف

ابعاد

مؤلفه ها

شماره سؤالات مربوطه در پرسشنامه

۱

رهبری تحول آفرین

ترغیب ذهنی

۱ تا ۵

نفوذ آرمانی

۶ تا ۱۲

انگیزش الهام بخش

۱۳ تا ۱۶

ملاحظات فردی

۱۷ تا ۲۰

۲

توانمندسازی ساختاری

دسترسی به فرصت یادگیری

۱ تا ۳

دسترسی به حمایت

۴ تا ۶

دسترسی به اطلاعات

۷ تا ۹

دسترسی به منابع

۱۰ تا ۱۲

قدرت غیررسمی

۱۳ تا ۱۵

قدرت رسمی

۱۶ تا ۱۸

۳

توانمندسازی روانشناختی

احساس معناداری

۱۹ تا ۲۱

احساس شایستگی

۲۲ تا ۲۴

احساس خود سامانی

۲۵ تا ۲۷

احساس مؤثر بودن

۲۸ تا ۳۰

در طراحی این قسمت سعی گردیده است که سؤالات پرسشنامه تا حد ممکن قابل فهم باشد . برای طراحی این بخش از طیف پنج گزینه­ای لیکرت استفاده گردیده است که یکی از رایج ترین مقیاس های اندازه گیری به شمار می­رود .

شکل کلی و امتیازبندی طیف لیکرت در این پرسشنامه به صورت زیر است :

جدول (۳-۳): شکل کلی و امتیاز بندی پرسشنامه تحقیق

شکل کلی

همیشه

اغلب

گاهی

به ندرت

هرگز

امتیازبندی

۵

۴

۳

۲

۱

۳-۷- روایی^[۹۵] وپایایی^[۹۶] پرسشنامه

الف) روایی(اعتبار)

پس از تدوین طرح مقدماتی پرسشنامه تلاش گردید تا میزان روایی و پایایی پرسشنامه تعیین شود.

روایی پرسشنامه این پژوهش از نوع روایی محتوا است. روایی محتوا نوعی اعتبار است که برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه گیری به کار برده می شود. روایی محتوای یک ابزار اندازه گیری به سؤالهای تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سؤالهای پرسشنامه معرف ویژگی ها و مهارت های ویژه ای باشد که محقق قصد اندازه گیری آن ها را داشته باشد، آزمون دارای روایی محتوا است. برای اطمینان از روایی محتوا باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سؤال های تشکیل دهنده ابزار اندازه گیری معرف قسمت های محتوای انتخاب شده باشد. ‌بنابرین‏ روایی محتوا، ویژگی ساختاری ابزار اندازه گیری است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده می شود. روایی محتوای یک آزمون معمولاً توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین می شود. ‌در مورد سنجش روایی پرسشنامه این تحقیق می توان گفت که در این پژوهش از سه پرسشنامه استاندارد استفاده شده است: پرسشنامه رهبری تحول آفرین از باس و آولیو، پرسشنامه سنجش توانمندسازی ساختاری از کانتر و پرسشنامه سنجش توانمندسازی روانشناختی از اسپیریتزر، با این وجود، جهت اطمینان بیشتر از روایی، پرسشنامه تحقیق در اختیار جمعی از اساتید رشته مدیریت قرار گرفت و از آن ها خواسته شد ‌در مورد میزان وضوح، گویایی و مربوط بودن هر یک از سؤالات پرسشنامه نظر دهند که در نهایت نظر آنان مؤید روایی پرسشنامه بود.

ب) پایایی (قابلیت اعتماد)

مقصود از پایایی آن است که اگر ابزار اندازه گیری را در یک فاصله زمانی کوتاه چندین بار و به ‌گروه‌های واحدی از افراد بدهیم، نتایج حاصل نزدیک به هم باشد. برای اندازه گیری پایایی از شاخصی به نام ضریب پایایی استفاده می‌کنیم و اندازه آن معمولاً بین صفر تا یک تغییر می‌کند. ضریب پایایی صفر معرف عدم پایایی و ضریب پایایی یک ، معرف پایایی کامل است (خاکی، ۱۳۷۹، ۲۴۵).

در این پژوهش به منظور تعیین پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره های هر زیرمجموعه سوال های پرسشنامه و واریانس کل را محاسبه کرد سپس با بهره گرفتن از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا محاسبه شود.

که در آن :

= تعداد زیرمجموعه های سوال های پرسشنامه

= واریانس نمرات هر زیرمجموعه

= واریانس کل

معمولاً آلفای کمتر از ۰٫۶ پایایی ضعیف، ۰٫۶ تا ۰٫۸ قابل قبول و بالاتر از ۰٫۸ نشان دهنده پایایی بالا می‌باشد. بدیهی است که هر چه این عدد به یک نزدیک تر باشد ، بهتر است. در این پژوهش ابتدا یک نمونه اولیه شامل ۳۰ پرسشنامه پیش آزمون گردید و سپس با بهره گرفتن از داده های به دست آمده از این پرسشنامه‌ها و به کمک نرم افزار آماری spss میزان ضریب اعتماد با روش آلفای کرونباخ محاسبه شد. در جدول (۳-۴) آلفای کرونباخ هر یک از پرسشنامه ­ها به تفکیک آمده است.

بعدازاین توضیحات درموردتوانمندسازی این تعریف کلی مصداق پیدامی کند:توانمندسازی بیانگرفرایندها ‌و شرایطی است که کارکنان خودرا برانگیخته فرض می‌کنند،اعتمادشان به دانش وتخصص خودافزایش می‌یابد،احساس امیدحرکت ‌و اقدام کردن بااستفاده ازانعطاف رادارند،‌باور به امکان کنترل رویدادهارادارند،وانجام دادن کارهاواموری راکه درراستای اهداف سازمان مناسب ومعنی دارمی یابند،تامین می‌کنند.

این تعریف کلی نشان می دهدکه توانمندسازی ،بیانگردادن قدرت به کارکنان است .کارکنان توانمندشده یارفتارتوانمندسازی شده^[۳۳] شخص یارفتارمناسب ‌با تعریف مذکوراست.

توانمندسازی قدرت مقام قدرت تخصص،قدرت منبعوقدرت شخصی رابه کارکنان می‌دهد.

اگرازاین زاویه نگریسته شودامکان تحقق بخشیدن توانمندسازی باافزایش قدرت مقام کارکن وبادادن حق انتخاب بیشتر،بالندگی مداوم تخصص باآموزش وتوسعه،داده شدن امکان حصول به دانش واطلاعات مربوطه واستفاده ازآن برحسب ‌در راس بودن وقسمت کردن دانش،اطلاعات ودرنهایت باافزایش اعتمادبه نفس وانگیزش به دست خواهدآمد.

نوآوری^[۳۴] وخلاقیت^[۳۵]

خلاقیت نوآوری ‌و کارآفرینی^[۳۶] مفاهیمی هستندکه اغلب اشتباه بجای یکدیگربه کاربرده می شونددرحالی که هرکدام ازاین واژه ‌ها دارای معانی مشخص هستندخلاقیت راظهوریک ایده نو،وتوانایی تلفیق ایده هابه شیوه ای منحصربه ‌فرد برای برقراری ارتباط غیرمعمول بین ایده های مختلف،ونوآوری رافرایندبکاربردن یک ایده خلاق وتبدیل آن به یک محصول،خدمت یا شیوه مفیدتعریف کرده‌اند.به تعبیردیگرخلاقیت اشاره به «ارائه چیزی نو»دارد،درحالی که نوآوری اشاره به «کاربردشیوه ایی نو»می‌کند.کارآفرین نیزکسی است که تمایل به پذیرش ریسک داردتاسازمانی ‌را تاسیس کند،ویک محصول جدید،خدمت جدید یا فرایندجدیدرادرسازمان بکاراندازد.

مراحل خلاقیت

مرحله اول آمادگی : آمادگی شامل توجه دقیق ومتمرکزبرروی مسئله تحتبررسی ‌و شاخص‌های مختلف آن به منظورحل مسئله است

مرحله دوم نهفتگی : (خواب برروی مسئله)عبارت است اززمان تفکروواکنش به طورکلی یک دوره ای است که توجه ضمیرخودآگاه ازتمرکزبرروی موردنظردورمی شود.

مرحله سوم اصراروپافشاری : در این مرحله تلاش بیشترمی شود،اطلاعات گرددویامسئله دوباره تعریف می‌گردد.تانتایج جدیدی ایجادگردد.علاوه برآن ‌نیاز است تاجسارت وپشتکاردرمواجهه با مشکلات وبحرانهابخرج داده شود.

مرحله چهارم بینش وبصیرت : بینش وبصیرت حاصل تلاش‌های بی وقفه درجهتیافتن راه حل منحصربه ‌فرد برای مسئله است وبه عنوان نقطه واقعی حل مسئله،نتیجه مرحله آمادگی ونهفتگی می‌باشد.در این مرحله فردایده ای رامی ‌یابد که همواره درجستجوی آن بوده ولی ازآن غفلت کرده بود.

مرحله پنجم رسیدگی وتحقیق : این مرحله یک مرحله حیاتی است،زیرابینش وایده جدیدبرای اطمینان ازاینکه معتبرومناسب است موردآزمون قرارمی گیرد،حال اگرایده ای به کار برده شودبدون آنکه مطلوبیت بالقوه آن موردسنجش قرارگیرد،ممکن است خطرات جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد.

آرامش زندگی در گرو برآوردن نیازهاست. نیازها به طور کلی به ۵ گروه تقسیم می‌شوند:

نیازهای فیزیولوژیکی

نیاز به امنیت

نیازهای اجتماعی

نیاز به احترام

نیاز به خودیابی

که بترتیب نیازهای اولی نیازهای رده پایین و نیازهای آخری نیازهای رده بالا به حساب آمده و نیاز به خودیابی حد بالای نیازهاست. برآورده شدن مناسب نیازها شرط لازم برای به وجود آمدن آمال و آرزوهاست. به عنوان مثال یک فرد گرسنه و آواره هرگز به فکر پرواز بر فراز کوه ها نخواهد افتاد. بسیاری نیز معتقدند که خلاقیت در نیاز متولد می‌شود همان گونه که بسیاری از اختراعات بزرگ نه محصول تعریف مشکلی خاص بلکه برای برآورن نیازی خاص به وجود آمده‌اند.

اصول اولیه خلاقیت

به طور کلی خلاقیت فرایندی است که طی زمان ادامه داشته و ابتکار، انطباق‌پذیری و تحقق از خصوصیات بارز آن به شمار می‌آیند و می‌تواند جوابگویی برای مشکلات باشد. برخی از محققان اصولی برای مشخص شدن مرزهای خلاقیت تعریف نموده‌اند: اول اینکه خلاقیت متضمن پاسخ یا مفهومی نو باشد یا آنکه احتمال وقوع آن بسیار کم باشد. اما باید توجه داشت که نو بودن و اصالت با آنکه شرط لازم خلاقیت است اما کافی نیست. زمانی یک پاسخ را می‌توان بخشی از یک فرایند خلاقیت به شمار آورد که تا اندازه‌ای با واقعیت مطابقت داشته یا اصولاً واقعی باشد. دوم خلاقیت باید گره‌ای را بگشاید یا با وضعیتی تناسب داشته و یا مقصود معینی را برآورد. سوم، خلاقیت واقعی مشروط به دوام آن بینش ابتکاری، ارزیابی و تفسیر و رشد آن باشد. در جمله‌ای کوتاه می‌توان اینگونه بیان کرد «خیلی‌ها ایده های خوب دارند اما عده کمی آن ها را عملی می‌کنند». همچنین یکی از عواملی که معمولاً با خلاقیت مربوط می‌دانند موضوع هوش است.

وجوه هوش ^[۳۷]

یک مبنای طبقه‌بندی، نوع فرایند و یا نحوه عملکرد خاصی است که انجام می‌گیرد. این نوع طبقه‌بندی شامل ۵ گروه اصلی از ‌توانش‌های هوشی می‌باشد که عبارتند از عوامل :

شناخت

حافظه

تفکر همگرا^[۳۸]

تفکر واگرا^[۳۹]

ارزشیابی

شناخت، کشف و یا کشف دوباره و بازشناسی است. حافظه عبارت از حفظ آن چیزی است که درک شده است. در تفکر واگرا ما در جهات متفاوت تفکر می‌کنیم، گاهی به تفحص می‌پردازیم و گاهی در جستجوی تنوع هستیم در حالی که در تفکر همگرا اطلاعات به یک جواب درست و یا به بهترین جواب شناخته شده و قراردادی منتج می‌گردد. واضح است که یکی از ‌توانش‌های تفکر واگرا گوناگونی پاسخهایی است که تولید می‌شود. این نوع تولید تماماً زاده اطلاعات ارائه شده نیست. در اینجا است که مبحث انعطاف‌پذیری در تفکر پیش می‌آید که از مباحث اصلی خلاقیت به شمار می‌آید.
با این حال در بررسی افراد خلاق این نتیجه به دست آمده است که اگر چه داشتن حد معینی از هوش لازم است ولی شرط کافی نیست و لزوماًً افراد با هوش خلاق نبوده‌اند در حالی که افراد با هوش متوسط می‌توانند افراد خلاق برجسته‌ای باشند. در واقع امور خلاقیت شاید بیشتر اکتسابی باشد تا فطری و می‌توان با آموزش‌هایی این توانایی را در خود افزایش داد.

خصوصیات افراد بسیار خلاق

از مطالعه افراد بسیار خلاق موارد زیر نتیجه شده است. البته این خصوصیات شخصیتی آن ها‌ است نه اینکه با اینگونه رفتارها، انسان بتواند به خلاقیت برسد:

تمایل به تعریف و تمجید از خود دارند

اشخاص خلاق مخصوصاً خواهان قبول پیچیدگی و حتی بی‌نظمی در دریافتهای خود هستند بدون آنکه نگران آشفتگی ناشی از این امر باشند. این بدان معنی نیست که آنان فی نفسه بی‌نظمی را دوست دارند بلکه پرمایگی موجود در بی‌نظمی را به کم مایگی نظم ترجیح می‌دهند. تمایل دارند نزد دیگران به داشتن نظرات تند و احمقانه شهرت داشته باشند. کارهای آن ها با اظهار نظر اینکه از موضوع پرت هستند مشخص می‌شود.

شوخ‌طبعی و بذله‌گویی از صفات بارز این افراد است. باید ‌به این افراد کمک کرد که بدون اینکه کینه‌توز و پرخاشگر باشند جسارت خود را حفظ کنند.

مسئولیت اجتماعی شرکت

تعاریف مسئولیت اجتماعی

مسئولیت اجتماعی سازمان، مفهوم پر اهمیت در دهه های گذشته محسوب می شود .تعریف یکسان، استاندارد و روشنی برای آن وجود ندارد. در تنوع واژگان به کار رفته در مسئولیت اجتماعی شرکت ها مفاهیم پایداری، اخلاق تجاری، همکاری شهروندان و ‌پاسخ‌گویی‌ وجود دارد .

تعریف به کاررفته از طرف سازمان های پیشرو به صورت زیر می‌باشد:

۱- شورای تجاری جهانی توسعه پایدار (^[۶]WBCSD) مسئولیت اجتماعی سازمان را اینگونه تعریف می‌کند: تعهد تجاری برای مشارکت و همکاری توسعه اقتصادی پایدار، کار با کارگران، خانواد ه هایشان، جوامع محلی و جامعه در سطح وسیع تر، برای بهبود کیفیت زندگی.

۲- تجارت برای مسئولیت پذیری اجتماعی (^[۷]BSR) مسئولیت اجتماعی شرکت ها را روشی برای دستیابی به موفقیت تجاری از طریق ارزش های اخلاقی و محترم شمردن مردم، تعهدات و محیط طبیعی تعریف می‌کند.

۳- از نظر دفتر بین‌المللی تجاری (^[۸]ICC) مسئولیت اجتماعی شرکت ها عبارت است» تعهدات داوطلبانه از طریق تجارت برای مدیریت کردن فعالیت های شرکت در امر ‌پاسخ‌گویی‌.«

۴- انجمن کیفیت آمریکا» (^[۹]ASQ) مسئولیت اجتماعی« را به عنوان رفتار و مشارکت تجاری مردم و سازمان ها از نظر اخلاقی با درنظر گرفتن جامعه، فرهنگ و اقتصاد تعریف نموده و آن را تلاشی می‌داند که افراد، سازمان ها و دولت ها از طریق آن می‌توانند اثر مثبتی بر توسعه، تجارت و جامعه داشته باشند.

۵- کمیسیون اروپایی ۲۰۰۲ ، مسئولیت اجتماعی شرکت ها را به عنوان مفهومی که از طریق آن تعامل اجتماعی و اهمیت محیطی در عملیات تجاری و تعاملاتشان با سهام‌داران مقایسه می شود، تعریف می‌کند. جدول (۲-۱) نیز نمایی از نظرات مختلف را با توجه به نقش مناسب کسب و کار در جامعه نشان می‌دهد. در یک طرف، کسانی هستند که معتقدند کسب و کار تنها مسئولیت اقتصادی دارد، در میانه کسانی هستند که از مدیران می خواهند نسبت به اثرات اجتماعی به ویژه ‌در مورد زیان های بالقوه آن ها حساس باشند و در طرف دیگر، کسانی که می خواهند نقش شرکت ها را به طور فعال در برطرف کردن مشکلات جامعه مشاهده کنند.) امیدوار ۱۳۸۴: ۱۷۵)

جدول( ۲-۱)دیدگاه های مختلف نسبت به csr

نویسنده
دیدگاه
چگونگی نقش کسب وکار در جامعه

آلبرت کار^[۱۰]

دیدگاه سوددهی خالص CSR

اقتصادی

کسب وکار از استانداردهای اخلاقی پایینی نسبت به جامعه برخوردار است و هیچ مسئولیت اجتماعی جز پیروی از قانون ندارد.

آلبرت کار^[۱۱]

دیدگاه سوددهی خالص CSR

اقتصادی

کسب وکار از استانداردهای اخلاقی پایینی نسبت به جامعه برخوردار است و هیچ مسئولیت اجتماعی جز پیروی از قانون ندارد.

میلتون فریدمن^[۱۲]

دیدگاه سوددهی معینCSR اقتصادی

کسب وکار باید دارایی سهامدار را به حداکثر برساند، از قانون پیروی کند و اخلاقی باشد (خودداری از کلاهبرداری و ‌فریب‌کاری/ بازی جوانمردانه و قانونی/….)

ادوارد فریماه^[۱۳]

دیدگاه آگاهی اجتماعی CSR اخلاقی

کسب وکار باید در مقابل زیان های بالقوه فعالیت هایش بر ‌گروه‌های مختلف ذی نفع هوشیار باشد.

آرچیو کارول^[۱۴]

دیدگاه خدمات اجتماعیCSR بشردوستانه

کسب وکار باید از منافع گسترده اش برای خدمت به جامعه استفاده کند.

تاکنون از مسئولیت اجتماعی، تعریف های مختلفی ارائه شده است که یکی از مهم ترین آن ها، عبارت است از انجام کلیه تعهدات قانونی، حرفه ای و تجاری مدیران شرکت ها، به طوری که بتوانند محصولات و خدمات با کیفیت به قیمت معقول به بازار ارائه کنند. همچنین شرکت ها با توجه به مسئولیت اجتماعی شان باید محصولات و خدمات سالم، به قیمت معقول به جامعه ارائه کنند و در این مسیر، حقوق مصرف کنندگان را نیز به نحوه مطلوب رعایت کنند .هر یک از دانشمندان از مسئولیت اجتماعی برداشت های متفاوتی داشته اند که به برخی از آن ها اشاره می شود:

۱- گریفین و بارنی در کتاب مسئولیت اجتماعی بیان می‌کنند: مسئولیت اجتماعی مجموعه وظایف و تعهداتی است که سازمان بایستی» در حفظ و مراقبت و کمک به جامعه ای که در آن فعالیت می‌کند انجام دهد«. (گریفین و بارنی، ۱۹۹۲)

۲- درک فرنج و هینر ساورد در کتاب فرهنگ مدیریت اظهار می دارند» : مسئولیت اجتماعی وظیفه ای است بر عهده مؤسسات خصوصی، ‌به این معنا که تأثیر سوئی بر زندگی اجتماعی که در آن کار می‌کنند نگذارند، برای مثال آلوده نکردن محیط، تبعیض قائل نشدن در استخدام، نپرداختن به فعالیت های غیر اخلاقی و مطلع کردن مصرف کننده از کیفیت محصولات. (فرنج و ساورد، ۱۳۷۲)

۳- ریچارد رابینسون در کتاب مدیریت می نویسد: مسئولیت اجتماعی یکی از وظایف و تعهدات سازمان در جهت بهره مند ساختن جامعه است، به نحوی که هدف اولیه سازمان یعنی حداکثر کردن سود را صورتی متعالی ببخشد.

۴- ساموئل سترو و مکس داگلاس در کتاب تجارت می‌گویند: »مسئولیت اجتماعی از تعهدات مدیریت است که علاوه بر حفظ و گسترش منافع سازمان، در جهت رفاه عمومی جامعه نیز انجام می‌گیرد. (سترو و داگلاس، ۱۹۸۷)