شرکت‌ها برای ادامه فعالیت خود نیازمند تامین نابع مالی هستند. در پاره ای از موارد این منابع از طریق سهام عادی قابل تامین خواهد بود. در تصمیم گیری های شرکت برای انتخاب نحوه تامین مالی هزینه تامین مالی بسیار مهم است که تحت عنوان هزینه سرمایه مطرح می شود.

در این پروژه سعی شده است تا تاثیر ساختار بازار بر هزینه سرمایه بررسی شود.

اهداف علمی

با توجه به اینکه هزینه سرمایه یکی از فاکتورهای مهم در تصمیمات مدیریتی و مالی شرکت ها می‌باشد ومدیران باید در هنگام سرمایه گذاری بر روی پروژه ای خاص، از نرخ بازدهی پروژه و نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذاران ) هزینه سرمایه ( آگاهی داشته باشند، یعنی باید بدانند منابع مالی مورد استفاده آن ها با چه هزینه ای تامین می شود، پس از اهداف این تحقیق موارد زیر را می توان نام برد :

۱- درک رابطه بین ساختار بازار و هزینه سرمایه.

۲- کمک به تصمیم گیری های مرتبط با سرمایه گذاری، استقرار ساختار بهینه مالی، کمک به اندازه گیری عملکرد و تعیین ارزش شرکت.

۳- کمک به استفاده کنندگان از جمله سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و تحلیل گران مالی.

۴-توسعه ادبیات مالی مرتبط با هزینه سرمایه.

اهداف کاربردی

هزینه سرمایه سهام عادی به ‌عنوان بخشی از هزینه سرمایه شرکت، بازده مورد انتظار دارندگان سهام عادی است. سهام‌داران عادی به علت پذیرش ریسک سرمایه گذاری، انتظار کسب بازده مناسب دارند. هزینه سرمایه در تصمیمات مربوط به سرمایه گذاری و اولویت های سرمایه گذاری، ساختار بهینه سرمایه و ارزیابی عملکرد بخش ها نقش کلیدی دارد.

ضرورت های خاص انجام تحقیق

تعیین و ایجاد ساختار بهینه سرمایه و یا حرکت به سمت آن می‌تواند بر ارزش شرکت و ثروت سهام‌داران تاثیر بگذارد. بدون اطلاع از هزینه سرمایه، شرکت نمی تواند تصمیم بگیرد که از چه ابزاری برای گردآوری وجوه لازم برای سرمایه گذاری بلند مدت استفاده کند و به دلیل محدودیت در منابع، واحدهای اقتصادی باید ترکیبی از منابع تامین مالی را انتخاب کنند که حداقل هزینه سرمایه را در بر داشته باشد. کاهش هزینه سرمایه، حاصل حرکت واحد اقتصادی به سمت ساختار بهینه سرمایه می‌باشد. منظور از ساختار بهینه سرمایه، ترکیبی از بدهی وحقوق صاحبان سهام است که با آن ترکیب هزینه سرمایه در حداقل خود قرار گیرد.

سوال پژوهش

آیا ساختار بازار بر هزینه سرمایه تاثیر دارد؟

فرضیه پژوهش

تحقیق به روش علمی حول محور یک مسئله یا مشکل صورت می‌گیرد. قدرت تصور و حدس ذهنی انسان به ‌عنوان یک محقق به او امکان می‌دهد تا ‌در مورد موضوعات مختلف بیاندیشد،حدس بزند، تصویر ذهنی ایجاد کند و راه حل های مختلف پیشنهاد کند. یک محقق از همین روش برای طرح یک یا چند فرضیه برای نتیجه تحقیق استفاده می‌کند. ‌بنابرین‏ می توان فرضیه تحقیق را یک حدس علمی یا پیش داوری دانست که به وسیله ی جمع‌ آوری حقایقی که منجر به قبولی یا رد آن فرضیه شده، مورد آزمایش نیز قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر فرضیه راه حل پیشنهادی محقق برای حل مسئله تحقیق و یا نتیجه تحقیق است.

با توجه به سوال فوق و بررسی ادبیات و پیشینه تحقیق فرضیه این پژوهش به شرح زیر می‌باشد:

فرضیه : بین ساختار بازار و هزینه سرمایه ارتباط وجود دارد.

روش شناسی پژوهش

واژه‌ «روش» از لغت «متد» است که از واژه‌ یونانی «متا» به معنای «در طول » و «اودوس» یعنی «راه»، گرفته شده و مفهوم آن در پیش گرفتن راهی برای رسیدن به هدف و مقصودی با نظم و توالی خاص است. اصطلاح روش، هم به خود راه اشاره دارد و هم به قواعد و ابزارهای رسیدن به آن.

امروزه یکی از کلیدی ترین مباحث در پژوهش و تکاپو برای رسیدن به خلاقیت و نظریه پردازی، بحث روش شناسی و روش تحقیق می‌باشد و در گستره تحقیقات علمی و بنیادین از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بحث بنیادین روش، می‌تواند ما را به معیاری عمیق و دقیق که راهگشای مشکلات در عرصه های علوم اسلامی ـ انسانی است، راهبری کند. روش شناسی، راهی برای رسیدن به معرفت ژرف کاوانه و تکاپویی روشمند برای نظریه پردازی است.

روش شناسی تحقیق، که روش مناسب هر پژوهش را بر اساس موضوع تحقیق و طرح آن انتخاب می‌کند، از مهم ترین بخش‌های فرایند پژوهش است. توجه ‌به این بحث و اهمیت آن، سابقه ای کهن دارد، و تفاوت میان علوم از نظر روش تحقیق در آن ها، کمابیش ملحوظ بوده است. البته در برخی زمانها بر یک روش، مانند روش عقلی، بیشتر تأکید می شده است. در دوره جدید، از روزگار فرانسیس بیکن، به روش تحقیق در علوم بیشتر توجه شد؛ چنان که دانش «روش شناسی» (=متدلوژی)، که گاه منطق عملی نیز نامیده می شود، شکل گرفت. بحث از روش تحقیق، غالباً بحثی مقدمی برای هر علم است و جداگانه و در مقدمه خود آن علم مطرح می شود. به دلیل تنوع روش های تحقیق و ویژگی‌های روش های مورد نیاز در علوم مختلف، گردآوری تمام آن ها در یک علم چندان عملی نیست.

روش‌شناسی یا متدولوژی وسیله شناخت هر علم است. روش‌شناسی در مفهوم مطلق خود به روش‌هایی گفته می‌شود که برای رسیدن به شناخت علمی از آن‌ ها استفاده می‌شود و روش‌شناسی هر علم نیز روش‌های مناسب و پذیرفته آن علم برای شناخت هنجارها و قواعد آن است.

در معنایی کلی تر، روش هر گونه ابزار مناسب برای رسیدن به مقصود است. روش ممکن است به مجموعه طرقی که انسان را به کشف مجهولات هدایت می‌کند، مجموعه قواعدی که هنگام بررسی و پژوهش به کار می‌روند و مجموعه ابزار و فنونی که آدمی را از مجهولات به معلومات راهبری می‌کند اطلاق شود. روش‌های شناخت را باید از روش‌ها و فنون اجرای آن‌ ها متمایز دانست، چرا که اجرای هر قاعده پس از شناخت آن قاعده ممکن می‌گردد. واژه روش‌شناسی گاه نیز به معنی «روشـمَندی» و یا مجموعه‌ای از روش‌ها به کار می‌رود. زمانی که از فرضیه و رابطه علی متغیر مستقل و وابسته و همبستگی متغیر ها، اندازه گیری اسمی فاصله ای و نسبی و نمونه گیری و استناد به منابع متقن علمی(کتاب ‌و مقاله) سخن می گوییم درباره روش تحقیق به بحث پرداخته ایم.

تحقیقات علمی را می توان بر اساس هدف به سه گروه بنیادی، کاربردی و علمی تقسیم کرد. با توجه ‌به این تقسیم بندی پژوهش حاضر در گروه تحقیقات کاربردی قرار می‌گیرد. در تحقیق حاضر هدف بررسی روابط میان متغیر هاست. بنا براین این تحقیق به لحاظ ماهیت و روش از نوع همبستگی است.

متغیر های پژوهش

در تحقیق حاضر به منظور آزمون فرضیه از مدل رگرسیون چندگانه به شرح زیر استفاده شده است:

Kit =β_۰ +β_۱HIit +β_۲GRit +β_۳SIZEit + β_۴LEVit +β_۵ROAit +β_۶BMit + εit(1-1)

که در مدل فوق، k_it هزینه سرمایه (متغیر وابسته)، HI_it ساختار بازار (متغیر مستقل)، Size_it معیار اندازه شرکت (متغیر کنترلی)، Lev_it اهرم مالی (متغیر کنترلی)، GR_it نرخ رشد(متغیر کنترلی)، ROA_it نرخ بازده دارایی(متغیر کنترلی)، BM_it نسبت ارزش دفتری (متغیر کنترلی) می‌باشد.

گرد آوری اطلاعات

1. 1. 1. برای تاثیرگذاری داشبورد چه الزاماتی وجود دارد و چه فرایند هایی باید طراحی و اجرا شوند؟

      

   

1. 1. مهارت های فنی و رایانه ای و سواد اطلاعاتی مورد نیاز برای استفاده از سامانه داشبورد مدیریتی تا چه میزان باید باشد؟

1. 1. آیا داشبورد ‌مدیریتی می‌تواند به اصلاح روند ها و فعالیت هایی که کارایی لازم را ندارند کمک کند؟

1. 1. آیا نیاز به یک سیستم پشتیبان تصمیم در کنار داشبورد مدیریتی وجود دارد؟

1. آیا هوشمندی کسب و کار با داشبورد مدیریتی محقق می‌گردد یا نیاز به دیگر سیستم های اطلاعات مدیریت و انجام داده کاوی روی داده های دوره های مختلف وجود دارد؟

۱-۵ اهمیت و ضرورت پژوهش

امروزه با توجه به سرعت تغییرات محیطی و تغییرات فناوری و عوامل دیگر، آگاهی از آخرین وضعیت سازمان برای مدیران بسیار حیاتی تر از گذشته است و این سرعت واکنش به نا هنجاری ها و انحرافات در برنامه ها و عملکرد است که می‌تواند باعث رشد سازمان و جلوگیری از ایجاد خسارات مادی و معنوی بسیار گردد. لذا مدیران برای آگاهی از عملکرد سازمان خود نیاز به “سامانه های نظارت سازمانی (داشبورد مدیریتی)” دارند که بر اساس معیارها و شاخص‌های خاص آن سازمان و بر مبنای تحلیل درست آن سازمان ایجاد شده باشد.

۱-۶ جنبه نو بودن پژوهش

در این تحقیق از مدلی ترکیبی برای استخراج و به دست آوردن شاخص‌ها استفاده شده که قبلا توسط کسی استفاده نشده است. در این تحقیق از مدل تعالی سازمانی و کارت امتیازی متوازن به همراه ابزار دلفی فازی و AHP به همراه روش رتبه بندی چند معیاره ساده SMART استفاده شده است که پیش تر توسط کسی برای استخراج شاخص‌های کلیدی عملکرد استفاده نشده است.

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه پژوهش

۲-۱ مقدمه

در این فصل مروری بر مبانی نظری کار و روش‌ها و ابزاری که در این تحقیق استفاده شده خواهیم داشت. برای درک بهتر تحقیق، یک حداقل آشنایی با ابزار و روش های استفاده شده لازم است. در انتها به بررسی پیشنه کارهای تحقیقاتی که در این زمینه در ایران وخارج صورت گرفته پرداخته ایم و مروری بر عناوین و نتایج آن ها خواهیم داشت.

۲-۲ نظارت و کنترل

۲-۲-۱ مفهوم و اهمیت کنترل:

یکی از وظایف اساسی مدیر که با سایر وظایف او در ارتباط است، کنترل می‌باشد که از طریق آن می توان از منابع و فعالیت های اعضای سازمان حداکثر کارایی و اثربخشی را در جهت نیل به اهداف سازمان به دست آورد. فقط با کنترل است که برنامه ریز به صحت پیش‌بینی خود پی خواهد برد. به همین دلیل است که باید این نظر را پذیرفت که هیچ برنامه ای بدون کنترل به درستی اجرا نمی شود و کنترل نیز بدون وجود برنامه مفهوم و معنی پیدا نمی کند، ‌بنابرین‏ کنترل در مؤسسات تجاری و دیگر سازمان ها نقش پویایی ایفا می‌کند. پویایی نقش کنترل از آن جهت است که بر اساس آن می توان به اصلاح انحرافات، تطابق عملکردها با اهداف مطلوب سازمانی پرداخت. ‌بنابرین‏ می توان گفت در فرایند مدیریت، کنترل علاوه بر ارتباط با همه عناصر مدیریت رابطه ویژه ای با برنامه ریزی دارد.

۲-۲-۲ تعاریف کنترل:

کنترل را به گونه های مختلف تعریف کرده‌اند. کنترل فرآیندی است که مدیر از طریق آن تطابق عملیات انجام شده را با فعالیت های برنامه ریزی شده می سنجد، از این رو فرایند کنترل در برنامه ریزی فعالیت های یک سازمان، جهت نیل به اهداف اساسی به کار می رود و ‌به این ترتیب میزان پیشرفت را در جهت اهداف نشان می‌دهد و توان مدیریت در تشخیص انحرافات و اصلاح برنامه را قبل از آنکه دیر شود افزایش می‌دهد. به عبارت دیگر:

کنترل، تلاش منظمی است در جهت نیل به اهداف استاندارد، طراحی سیستم بازخورد اطلاعات، مقایسه اجرای واقعی با استانداردهای از پیش تعیین شده و سرانجام تعیین انحرافات احتمالی و سنجش تاثیر آن ها بر روند اجرایی که مانع حصول حداکثر کارایی است.

‌بنابرین‏ می‌توانیم بگوییم کنترل، مقایسه بین باید ها و هست ها می‌باشد، یعنی در برنامه ریزی آنچه پیش‌بینی کرده ایم باید ها و مطلوب های ماست و آنچه انجام شده، هست ها و موجودهاست و از مقایسه این دو است که پی می بریم آیا پیش‌بینی های ما درست بوده و آنچه انتظار داشته ایم حاصل شده است یا خیر؟

قیاس بین بایدها و هست ها در واقع تأکیدی بر دائمی و مستمر بودن کنترل است که همزمان با اجرای برنامه از آغاز تا انتهای برنامه و گاهی تا بعد از خاتمه برنامه نیز ادامه می‌یابد. نکته قابل توجه در دائمی بودن کنترل این است که به طور نمونه گیری، در بعضی از مقاطع زمانی و در نقاط استراتژیک انجام می‌گیرد که با این عمل، ضمن آنکه استمرار آن حفظ می شود، در بعضی هزینه ها نیز صرفه جویی خواهد شد.

۲-۲-۳ فرایند کنترل:

کنترل را می توان طی چهار مرحله انجام داد:

۱) تعیین معیار (استاندارد) یا ضابطه برای کنترل

۲) سنجش عملکرد در برابر معیارها (استانداردها)

۳) تشخیص انحرافات و تحلیل علل آن ها

۴) اقدامات اصلاحی

۲-۲-۴ ویژگی های کنترل مؤثر:

سیستم های کنترل مؤثر و قابل اطمینان دارای ویژگی های مشترک ذیل می‌باشند:

۱) دقت داشتن.

۲) به موقع بودن.

۳) مبتنی بر هدف و برنامه بودن.

۴) معقول و قابل درک بودن.

۵) مقرون به صرف بودن.

۶) انجام در نقاط استراتژیک.

۷) عینی بودن.

۸) انعطاف پذیری.

۹) انطباق با تفاوت های فردی.

۱۰) کشف کنندگی.

۱۱) تناسب با پست سازمانی.

۱۲) تجدید نظر در روش ها (برخی مواقع).

بهترین سیستم کنترل آن است که عملکرد را به طور مؤثر، سریع و با صرفه، مورد سنجش قرار داده، انحرافات را نشان دهد و به اقدامات اصلاحی در جهت کسب اهداف بینجامد. چنین سیستم کنترلی باید با توجه به مدیریت های تخصصی و ویژگی های هر سازمان طراحی گردد.

۲-۲-۵ عوامل مؤثر بر کنترل:

عوامل مهمی در کنترل سازمان های امروزی مؤثرند که عبارتند از: تغییرات محیطی، پیچیدگی، اشتباه ها و …

۲-۲-۶ ایجاد کنترل مؤثر:

کنترل مؤثر با بهره گرفتن از سیستم های اطلاعاتی امکان پذیر است، ‌بنابرین‏ بررسی سیستم های اطلاعاتی مدیریت به دلایل زیر ضروری است:

الف) سیستم های اطلاعاتی سازمان نقش مهمی در سیستم کنترل به عهده دارند.

ب) سیستم اطلاعاتی سازمانی تغییرات عمده ای پیدا کرده که یک نمونه آن استفاده روز افزون از رایانه است.

برای بررسی ارزش و هزینه اطلاعات در کنترل باید به نکات زیر توجه داشته باشیم:

کیفیت اطلاعات ؛ به هنگام و به موقع بودن اطلاعات ؛ کمیت اطلاعات ؛ مرتبط بودن اطلاعات.

۲-۳ هوشمندی کسب وکار BI

۲-۳-۱ مقدمه

تعریف عملیاتی: منظور از رابطه با سرپرست در این پژوهش میانگین نمرات کسب شده از پاسخ به سوالات ۱۹ تا ۲۴ پرسشنامه به صورت زیر می‌باشد.

• • مدیرم واقعا˝ به ایده های من توجه دارد.

• • مدیرم در تعامل با من منصفانه برخورد می‌کند.

• • مدیرم بخاطر انجام درست کار به من هدیه یا پاداش می‌دهد.

• • مدیرم به من کمک می‌کند تا مشکلات کاری را حل نمایم.

• • من رابطه خوبی با مدیرم دارم.

• • من حمایت کاری خوبی از مدیرم می بینم.

• رابطه با همکار:

تعریف نظری: میزان رابطه عاطفی و کاری که بین همکاران وجود داشته را گویند (کوالهو و همکاران، ۲۰۱۱).

تعریف عملیاتی: منظور از رابطه با همکار در این پژوهش میانگین نمرات کسب شده از پاسخ به سوالات ۲۵ تا ۲۷ پرسشنامه به صورت زیر می‌باشد.

• • همکارانم وفادارند.

• • • همکارانم برای من دل نشینند.

  

• • همکارانم رفتار دوستانه ای دارند.

• رابطه با مشتری:

تعریف نظری: میزان رابطه به وجود آمده بین کارکنان و مشتریان را گویند (کوالهو و همکاران، ۲۰۱۱).

تعریف عملیاتی: منظور از رابطه با مشتری در این پژوهش میانگین نمرات کسب شده از پاسخ به سوالات ۲۸ تا ۳۰ پرسشنامه به صورت زیر می‌باشد.

• • مشتریان قابل اعتمادند.

• • مشتریان به وعده های خود عمل می‌کنند.

• مشتریان وفادارند.

۱-۸) قلمرو تحقیق:

• • قلمرو موضوعی تحقیق: قلمرو موضوعی تحقیق مربوط به حوزه مدیریت منابع انسانی و مدیریت دانش است که به عوامل مؤثر بر خلاقیت کارکنان پرداخته می شود.

• • قلمرومکانی :این تحقیق در شعب بانک صادرات شهر رشت اجرا شد.

• قلمروزمانی : قلمرو زمانی مطالعه، مربوط به سال ۱۳۹۲ می‌باشد.

فصل دوم

مبانی نظری و پیشینه تحقیق

۲-۱) مقدمه:

خلاقیت از مقوله های مهم دنیای کار و زندگی فعلی است و این به خاطر آن است که شتاب و سرعت در تولید کالا و خدمات، ایجاد تنوع و ‌پاسخ‌گویی‌ سریع به انتظارات و خواسته های مشتری مدیون سرعت خلاقیت، ایده پردازی و تبدیل ایده به عمل و محصول است. داشتن دیدگاه همه جانبه نگر به مقوله خلاقیت در بارور شدن توسعه و تعمیم خلاقیت نقش مهمی دارد. خانواده ها، جوامع و سازمان ها ناگزیرند برای کسب مزیت رقابتی، خلاقیت را محور قرار دهند. خلاقیت در خانواده موجب استفاده استفاده بهینه از زمان، فرصت ها و رفاه مادی و معنوی گردیده و در جوامع نیز رفاه اجتماعی، اخلاق و برخورداری بهتر از مواهب را به دنبال دارد و در سطح سازمان ها منجر به بازآفرینی فرآیندها، محصول و جوان سازی سازمان می‌گردد. ‌بنابرین‏ برای پرورش خلاقیت نیاز است بسترهای آن فراهم شود (سلطانی، ۱۳۸۷).

از طرفی عوامل متعددی وجود دارند که می‌توانند بر خلاقیت افراد مؤثر باشند. عوامل زمینه از دسته عواملی هستند که در سال های اخیر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته اند. در این فصل ابتدا به ذکر مقدماتی در خصوص خلاقیت پرداخته می شود و سپس به نقش عوامل زمینه ای از جمله پیچیدگی شغلی، رابطه با سرپرست، رابطه با همکار و رابطه با مشتری اشاره خواهد شد. در انتها نیز پیشینه مطالعات در این خصوص بیان می‌شوند.

۲-۲) مفاهیم خلاقیت:

از خلاقیت تعریف های زیادی شده است.که اغلب اندیشمندان خلاقیت و نوآوری را با تغییر یکسان دانسته و برخی هم آن‌را فراتر از تغییر می دانند. علی الرغم سابقه طولانی خلاقیت در حیات بشری، سازمان ها اخیراً به واسطه سرعت شگرف تغییرات تکنولوژی، رقابت جهانی و عدم اطمینان اقتصادی کشف نموده اند که منبع کلیدی و حیاتی برای بقا و مزیت رقابتی، خلاقیت است . در اینجا برخی تعاریف مهم را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

1. تعریف خلاقیت از دیدگاه روانشناسی:

پدیدار گردیدن تلفیقی از اندیشه‌های نو به وسیله ی شهودگرایی از منابع ناشناخته نعریف روانشناسان می‌باشد (آقایی فیشانی،۱۳۷۷). هم چنین خلاقیت یکی از جنبه‌های اصلی تفکر و اندیشیدن است. تفکر عبارت است از فرایند بازآرایی یا تغییر اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه درازمدت.

تفکر بر دو نوع است:

1. 1. تفکر همگرا^[۲۷]: عبارت است از فرایند بازآرایی یا دوبارسازی اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه ی دراز مدت.

1. تفکر واگرا^[۲۸]: عبارت است از فرایند ترکیب و نوآوری اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه (شریعتمداری و مهدی،۱۳۸۷)

افرادی که تفکر واگرا دارند در فکر و عمل خود با دیگران تفاوت دارند و از عرف و عادت دور می‌شوند و روش های خلاق و جدید را به کار می‌برند.برعکس کسانی که از این خصوصیات برخوردار نیستند،تفکر همگرا دارند. به نوعی با دیگران همسویی فکری دارند.پس تفکر واگرا یعنی دور شدن از یک نقطه مشترک که همان رسم و سنت و عرف اجتماع است و تفکر همگرا یعنی نزدیک شدن به آن نقطه (شکل ۲-۱) (آقایی فیشانی،۱۳۷۷، ص ۱۴).

تفکر واگرا تفکر همگرا

شکل ۲-۱) تفکر واگرا در مقابل تفکر همگرا (آقایی فیشانی،۱۳۷۷، ص ۱۴).

در اینجا لازم است یادآوری گردد که به عقیده آقای فیشانی، تفکر واگرا زمانی مترادف با خلاقیت است که منجر به نتیجه مثبت و اثربخش شود، وگرنه در عین حال که واگرا است، خلاقیت محسوب نمی شود.

1. تعریف خلاقیت از دیدگاه اجتماعی:

* خلاقیت عبارت است از فرایند یافتن راه های جدید برای انجام دادن بهتر کارها.

* خلاقیت یعنی توانایی ارئه راه حل جدید برای حل مسائل.

* خلاقیت یعنی ارائه فکرها و طرح های نوین برای تولیدات و خدمات جدید.

* خلاقیت به معنای توانایی ترکیب ایده ها در یک روش منحصر به فرد یا ایجاد پیوستگی بین ایده هاست.

* خلاقیت عبارت است از به کارگیری توانایی‌های ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید

در دایره المعارف اجتماعی چنین تعاریفی بر می‌آید که برخی آن را توانایی هستی بخشیدن به پدیده ای جدید تعریف کرده‌اند و عده ای دیگر آن را نه تنها به عنوان توانایی بلکه به عنوان فرایند روانشناختی با فرآیندهایی که از طریق آن ها محصولات و یا خدمات جدید و ارزشمند خلق می‌شوند، تعریف کرده‌اند (شریعتمداری و مهدی،۱۳۸۷، ص ۳).

1. تعریف خلاقیت از دیدگاه سازمانی:

دیدگاه های جاری ‌در مورد خلاقیت، بویژه در محیط های سازمانی،روی خروجی یا نتیجه (محصول) خلاق^[۲۹] متمرکز شده است.نتیجه خلاق به عنوان چیزی که هم جدید یا ابتکاری و هم مفید یا مناسب برای سازمان است،تعریف شده است (ریتر پالوما و الیز،۲۰۰۴).^[۳۰]

فورد و گیویا (۱۹۹۵)^[۳۱] بر این نظرند که خلاقیت یکی از پیچیده ترین و اسرارآمیز ترین موضوعات مرتبط با عملکرد انسان ها می‌باشد؛خصوصاً˝ در مدیریت سازمان های مدرن. در زیر چند تعریف از خلاقیت در سازمان آورده شده است:

1. 1. خلاقیت یعنی ارائه فکر و طرح نوین برای بهبود و ارتقاء کمیت و کیفیت فعالیت های سازمان. مثلا˝ افزایش بهره وری،افزایش تولیدات یا خدمات،کاهش هزینه ها،تولیدات و خدمات از روش بهتر، تولیدات و خدمات جدید و …(مطهری،۱۳۸۷).

جدول ۱-۳، توزیع نمونه بین جامعه­ آماری

ردیف
گروه ­های عضو جامعه­ حسابداران رسمی
تعداد جامعه
درصد
تعداد نمونه
درصد
۱

۲

۳

حسابداران شریک در ۲۵۶ مؤسسه­ی عضو جامعه

حسابداران شاغل در سازمان حسابرسی

حسابداران شاغل انفرادی

۹۳۲

۲۲۸

۱۲۸

۷۲

۱۷

۱۱

۸۳

۲۰

۱۲

۶۷

۲۰

۱۳

جمع
۱۲۸۸
۱۰۰
۱۱۵
۱۰۰

۳-۲-۳ طراحی پرسشنامه و استفاده از طیف لیکرت^[۶۴]

جهت طراحی قسمت تخصصی پرسشنامه تحقیق ابتدا پرسشنامه‌های سایر محققین داخلی و خارجی ‌در مورد موضوع تحقیق مورد بررسی قرار گرفت و سپس ‌بر اساس کار تحقیق قبلی خصوصاًً میرت (۲۰۱۱) که یک نظرخواهی بر پایه پرسشنامه درموردحسابرسی داخلی از نظرات حسابرسی مستقل انجام داد است موضوع تحقیق به شش مؤلفه تجزیه شد که این مؤلفه‌ها شامل سطح اتکای حسابرس مستقل برحسابرسان داخلی، استقلال و بی‌طرفی حسابرس داخلی، صلاحیت حسابرس داخلی، عملکرد کاری حسابرس داخلی، اثربخشی حسابرسی داخلی و سطح ریسک ذاتی صاحب کار می‌باشد. هر یک از مؤلفه‌ها یک فرضیه از تحقیق را می‌سازد. در مرحله بعد برای هر یک از مؤلفه‌ها آیتم‌ها وگویه هایی طراحی شد که در مجموع ۳۰ گویه برای شش مؤلفه شناسایی‌شده طراحی گردید. برای اندازه‌گیری هر یک ازگویه ها از طیف ۵ قسمتی لیکرت استفاده شده است این طیف از پنج قسمت مساوى تشکیل شده است و محقق متناسب با موضوع تحقیق تعدادى گویه در اختیار پاسخگو قرار مى‌دهد تا گرایش خود را درباره آن مشخص نماید. طیف از گرایش بسیارکم تا گرایش بسیار زیاد کشیده مى‌شود. مطابق شکل زیر در پرسشنامه گویه هایی مطرح شده است که برای هرگویه پنج انتخاب وجود دارد.

بسیار کم کم متوسط زیاد بسیار زیاد

پرسشنامه طراحی ‌شده برای جمع‌ آوری نظرات پیرامون موضوع تحقیق به شرح ذیل است:

الف – طراحی قسمت مشخصات فردی

این بخش شامل دو پرسش ‌در مورد میزان تحصیلات و تجربه حرفه‌ای پاسخ دهنگان می‌باشد.

ب – طراحی قسمت تخصصی

این قسمت شامل سوالاتی پیرامون اهمیت هر یک از عوامل مؤثر شناسایی‌شده بوده است.

پرسشنامه تحقیق حاضر به سه روش طراحی و به کار گرفته شده است:

1. 1. طراحی به صورت فایل pdf، که برای اخذ جواب از پرسشنامه پرینت و به صورت حضوری در اختیار جواب دهندگان قرارگرفته است.

1. 1. طراحی به صورت فایل word اتوماتیک که برای اخذ جواب، فایل پرسشنامه برای پاسخ‌دهندگان از طریق میل ارسال شد و جواب آن نیز از طریق میل دریافت می شود که نیازی به پرینت نمی‌باشد.

1. طراحی پرسشنامه از طریق ابزار ^[۶۵]google docs (پرسشنامه اینترنتی)، که برای اخذ جواب، لینک پرسشنامه به ایمیل پاسخ‌دهندگان ارسال شده است.

۳-۲-۴ روایی^[۶۶] و پایایی^[۶۷] پرسشنامه

در علوم انسانی و رفتاری بیشتر تحقیقات بر اساس پرسشنامه صورت می‌گیرد. موضوع کنترل کیفیت نتایج یک پرسشنامه دامنه وسیعی از موضوعات مختلف را در بر می‌گیرد. اگر پرسشنامه را مانند یک آزمون فرض کنیم، به طور کلی می‌توان گفت یک آزمون خوب باید از ویژگی‌های مطلوبی مانند عینیت، سهولت اجرا، عملی بودن، سهولت تعبیر و تفسیر، روایی و پایایی برخوردار باشد تا به نتایج درستی منجر شود. در بین این ویژگی‌ها روایی و پایایی از اهمیت بیشتری برخوردارند.

۳-۲-۴-۱ اعتبار و روایی

روایی پرسشنامه عبارت است از توانایی ابزار مورد نظر در اندازه‌گیری صفتی است که پرسشنامه برای اندازه‌گیری آن طراحی شده است. در حقیقت پرسشنامه یک ابزار اندازه‌گیری است که قرار است ویژگی‌هایی از یک جمعیت را اندازه‌گیری کند. سوال این است که آیا آن ابزار اندازه‌گیری که برای ارزیابی یک ویژگی در جامعه طراحی شده است به چه میزان می‌تواند این ویژگی را اندازه‌گیری کند. ساختار و عبارت بندی سوال‌های پرسشنامه می‌تواند تأثیر به سزایی بر روایی پرسشنامه و آزمودنی‌ها داشته باشد، آزمایش مقدماتی پرسشنامه انجام خواهد شد، بدین ترتیب که قبل از تکثیر و توزیع پرسشنامه بین افراد جامعه آماری، پرسشنامه بین تعدادی از افراد مجرب در این زمینه توزیع و از آنان خواسته شود که ضمن پاسخ دادن به سوال‌های پرسشنامه، نظر خود را در رابطه با محتوای سوال‌ها بیان کنند تا هر گونه اشکال و ابهام موجود در نحوه بیان سوال‌ها رفع شده و همچنین تجدیدنظر نهایی در سوال‌های پرسشنامه انجام شود.

۳-۲-۴-۲ پایایی

یک سوال اساسی دیگر ‌در مورد پرسشنامه یا هر آزمون دیگری این است که این ابزار اندازه‌گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می‌دهد؟ به عبارتی اگر آزمونی را در شرایط یکسان چند بار تکرار کنیم، تقریباً نتایج یکسانی داشته باشد. به طور کلی پایایی یک وسیله اندازه‌گیری، عمدتاًً به دقت و کیفیت نتایج حاصل از آن اشاره می‌کند. یا می‌توان گفت پایایی به دقت، اعتماد پذیری، ثبات یا تکرارپذیری نتایج آزمون اشاره دارد. برای اندازه‌گیری پایایی یک پرسشنامه شاخصی به نام ضریب پایایی وجود دارد. این ضریب به اشکال مختلفی محاسبه می شود و مقدار آن بین صفر و یک در نوسان است. این ضریب هر مقدار به یک نزدیک تر باشد، پرسشنامه از پایایی بیشتری برخوردار است. روش‌های تعیین پایایی متنوع اندازه آن‌ ها روش آلفای کرونباخ^[۶۸]، روش دو نیمه کردن، روش گاتمن^[۶۹]، روش موازی و روش موازی اکید، به منظور ارزیابی پایایی پرسشنامه این تحقیق از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است که مقدار آن برابر ۶/۹۷% می‌باشد که نشان‌دهنده آن است که تمام سوال‌های تحقیق در راستای موضوع تحقیق بوده و از انسجام محتوایی بسیار بالایی برخوردار است.

۳-۳ فرضیه‌های تحقیق

فرضیه‌سازی فرآیندی است که طی آن پژوهشگر، رابطه‌ احتمالی بین متغیر وابسته و متغیرهای مستقل خود را پیش‌بینی می‌کند. پژوهشگر در این مرحله بر اساس تئوری یا نظریه های انتخاب‌شده در چارچوب نظری تحقیق به شیوه قیاسی، فرضیه‌سازی را انجام می‌دهد و بر اساس فرضیه‌های تحقیق به طراحی مدل تحلیلی می‌پردازد (ساعی،۱۳۸۱).

(نظریه اکثریت):

با توجه به اینکه دارنده چک خود مرجع وصول را تعیین می‌کند چنانچه هر مرجعی را انتخاب کرد از طریق دیگر نمی‌توانداقدام کند در موردی که تقاضای خود را از اجرای ثبت استرداد نماید در اینصورت می‌تواند دادخواست حقوقی دهد و حق شکایت کیفری او محفوظ است.

(نظریه اقلیت):

‌در مورد دادخواست و توقیف اموال برای چک امتیازاتی در نظر گرفته شده که دارنده چک بتواند اقدام نماید و دادگاه موظف است به اجرای ثبت با ملاحظه گواهی عدم پرداخت چک قرار تأمین اموال را صادر کند اما اگر حقوق شاکی پرداخت شد عشیریه آن را به ثبت دهد‌یعنی می‌تواند از هر سه مرجع اقدام کند.

(نظر کمیسیون):

اگر دارنده چک برای وصول وجه آن از طریق اجرای ثبت اقدام به صدور اجراییه نماید و اگر از این راه منصرف نشود و تقاضای اجراییه را مسترد ننماید نمی‌تواند برای وصول وجه چک تظلم نماید هریک از مراجع مربوطه برای وصول چک ممکن است به توقیف مال اقدام نماید و توقیف چند مرجع در خصوص دین واحد شرعاً و قانوناً مجاز نیست.^[۵۵]

‌بر اساس ماده ۲ ق.ص.چ. دارنده چک می‌تواند علیه صادر کننده اجراییه ثبتی صادر نماید صادر کننده همیشه صاحب حساب نیست ‌بنابرین‏ شایسته آن است که امکان صدور اجراییه علیه صاحب حساب نیز فراهم گردد. ماده ۲۵۲ آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا و طرز رسیدگی به شکایات از عملیات اجرایی و ماده ۱۹ قانون صدور چک این نقیضه را برطرف کردند.

ماده ۲۲۹ آیین نامه اجرای مفاد و رسیدگی به شکایات از عملیات اجرایی مصوب ۱۳۵۵ بیان می‌دارد: عملیات اجرایی بعد از صدور دستور اجرا شروع و هر کس که از عملیات اجرایی شکایت داشته باشد می‌تواند شکایت خود را با ذکر دلیل و ارائه مدرک به رئیس ثبت محل تسلیم کند. نظر رئیس طبق مقررات به اشخاص ذینفع ابلاغ می‌شود و اگر آن ها شکایتی داشته باشند می‌توانند ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ شکایت خود را تسلیم نمایند. ماده۱ قانون اصلاح بعضی از مواد قانون مصوب ۲۷/۶/۱۳۲۲ بیان می‌دارد: هر کس دستور اجرای اسناد را مخالف با مفاد سند‌ یا شکایت از دستور اجرا داشته باشد می‌تواند به ترتیب مقرر در آیین دادرسی مدنی اقامه دعوا نماید. ماده ۵ بیان می‌کند:درصورتیکه دادگاه دلایل شکایت را قوی بداند به درخواست مدعی بعد از گرفتن تأمین قرار توقیف عملیات اجرای را می‌دهد درصورتیکه موضوع سند وجه نقد باشد آن وجه در صندوق ثبت محل توقیف می‌شود. بنظر می‌رسد این ماده حکم موردی را بیان می‌کند که مبنای صدور اجراییه مورد اعتراض است یا تعهد خود را ساقط شده می‌داند.

۱ـ۲ـ۱۱ سیر مراحل مختلف رسیدگی به چک دارای جنبه کیفری

در رسیدگی به جرم چک دارای جنبه کیفری، مسایل زیر مطرح است که در این قسمت سعی می‌شود در حد نیاز بدان‌ها پرداخته شود.

۱ـ۲ـ۱۱ـ۱ رسیدگی عمومی

۱ـ۲ـ۱۱ـ۱ـ۱ محل وقوع جرم

به منظور تعیین صلاحیت مرجع رسیدگی کننده به جرم چک دارای جنبه کیفری باید محل وقوع جرم مذکور مشخص شود زمانی می‌توان آن را مشخص کرد که محل تحقق جرم صدور چک دارای جنبه کیفری از نظر مادی معین گردد. با توجه به ماده ۳ که در آن به ضرورت وجود مبلغ نقد، معادل مبلغ چک در تاریخ مندرج در آن تأکید شده باشد صرف مراجعه به بانک محال علیه بعد از تاریخ مذکور در چک و اخذ گواهی عدم پرداخت بنا بر علل قانونی، کاشف از وقوع جرم بوده و ‌به این لحاظ است که باید محل استقرار بانک محال علیه، محل وقوع جرم صدور چک کیفری محسوب گردد.^[۵۶]

۱ـ۲ـ۱۱ـ۱ـ۲ طرح شکایت در مرجع صالح و رسیدگی مقدماتی

پس از تعیین مرجع صالح برای رسیدگی به چک دارای جنبه کیفری، مرجع مذکور مطابق اختیارات قانونی شروع به رسیدگی می‌کند در صورتی که چک را واجد جنبه کیفری بداند تحقیقات لازم را به عمل می‌آورد رسیدگی به شکایت یا با ارجاع پرونده به نیروی انتظامی و صدور اعزام شاکی و متهم به مرجع رسیدگی و یا مرجع قضایی اقدام به ارسال احضاریه و رسیدگی به آن صورت می‌گیرد. موارد مورد نظر شامل:

۱ـ۲ـ۱۱ـ۱ـ۲ـ۱ تأمین خواسته از اموال متهم

نظریه مورخ ۲۷/۶/۱۳۵۳ اداره حقوقی وزارت دادگستری چنین می‌باشد: به صراحت ماده ۶۸ مکرر قانون آیین دادرسی ضرر و زیان شاکی را فقط از اموال متهم می‌توان تأمین کرد در صورتی که مدیر عامل شرکتی متهم به صدور چک بی محل به عهده شرکت باشد اموال شرکت را نمی‌توان بابت تأمین خواسته توقیف کرد. به نظر می‌رسد چنانچه صادر کننده چک بلا محلی که وی به وکالت از طرف صاحب حساب اقدام به صدور چک مذکور نموده بتواند ثابت کند که عدم پرداخت چک مستند به عمل صاحب حساب، وکیل و‌ یا نماینده بعدی صاحب حساب بوده است تأمین اموال شخص که موجب عدم پرداخت شده به عنوان متهم بلا مانع می‌باشد زیرا که این امر نتیجه قهری توجه اتهام از صادر کننده چک مذکور به شخص دیگر است.

۱ـ۲ـ۱۱ـ۱ـ۲ـ۲ احضار ‌یا جلب متهم

احضاریه یا جلب متهم چک دارای جنبه کیفری تابع عمومات و ماده ۲۲ می‌باشد. فاصله بین ابلاغ احضاریه و موعد احضار حداقل سه روز است اشخاصی که حضور پیدا نکرده و گواهی هم نفرستاده باشند به دستور قاضی جلب می‌شوند.

۱ـ۲ـ۱۱ـ۱ـ۲ـ۳ اخذ تأمین از متهم

قانون گذار در ماده ۱۸ از میان انواع قرار‌های تأمین مذکور در ماده ۱۳۲ تنها به صدور «قرار کفالت»‌ یا «وثیقه» ‌در مورد صدور چک بلا محل اکتفا ‌کرده‌است با این وصف انتخاب یکی از این دو نوع در باره متهم صدور چک بلا محل موکول به نظر مرجع رسیدگی کننده ‌به این امر می‌باشد.^[۵۷]

۱ـ۲ـ۱۱ـ۱ـ۲ـ۴ صدور قرار موقوفی یا منع تعقیب

پس از رسیدگی مقدماتی توسط مرجع چنانچه بنا به دلایل قانونی چک مورد شکایت فاقد جنبه کیفری باشد مرجع مذکور اقدام به صدور قار موقوفی درباره متهم می‌کند. اگر به تأیید دادستان رسیده و شاکی خصوصی نسبت به آن معترض باشد نامبرده می‌نواند نسبت به قرار صادره اعتراض کند تا دادگاه ‌در مورد آن اظهار نماید رأی دادگاه قطعی است.

۱ـ۲ـ۱۱ـ۱ـ۲ـ۵ صدور قرار‌های مجرمیت و کیفر خواست

چنانچه رسیدگی مقدماتی منجر به صدور قرار مجرمیت متهم گردیده و دادستان نیز با قرار صادره موافق باشد از طرف دادستان کیفر خواست علیه متهم صادر و پرونده برای صدور رأی به دادگاه صالح ارسال خواهد شد.

۱ـ۲ـ۱۱ـ۲ رسیدگی در دادگاه عمومی

پس از صدور کیفر خواست مبنی بر مجرمیت متهم ‌در مورد چک پرونده در دادگاه عمومی مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. رأی حضوری رأیی است که متهم مشمول قانون صدور چک یا وکیل او در دادگاه حضور پیدا کرده و یا در صورت عدم حضور دادگاه لایحه تسلیم کرده باشند و رأی غیابی رأیی است که شرایط رأی‌ حضوری را ندارد. اگر متهم نشانی دیگری غیر از نشانی اعلام شده در بانک را تعیین کرده باشد اقامتگاه قانونی او همان نشانی اعلام شده خواهد بود به موجب رأی دیوان عالی کشور «هر گاه پرونده مربوط به اتهام صدور چک بلا محل طبق موازین قانونی برای اظهار نظر باشد رسیدگی و صدور حکم غیاب متهم خالی از اشکال است». بدیهی است دادگاه به هنگام رسیدگی به در خواست واخواهی محکوم علیه نسبت به اخذ تأمین یا تجدید نظر در تأمین مأخوذه اقدام خواهد نمود.^[۵۸]