زهره خسروی و همکاران ، (۱۳۹۰).در این پژوهش که به بررسی رابطه ی سبک های دلبستگی، بخشش و تعارضات زناشویی در زوج های مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر کرج بود. یافته ها نشان داد که میان سبک های دلبستگی، تعارضات زناشویی و بخشش رابطه ای معنادار وجود دارد. هم چنین، میزان تعارضات زناشویی در زوج هایی که سبک دلبستگی هر دوی آن ها ایمن است کم تر و میزان بخشش در آن ها بیش تر از زوج هایی است که سبک های دلبستگی هر دوی آن ها ناایمن و یا سبک دلبستگی یکی از آن ها ایمن و دیگری ناایمن است.

طرحواره های ناسازگار اولیه اثر منفی بر رضایت زناشویی دارند (آریتی و بمپوراد ،۲۰۰۷). بک و، در پژوهشی به رابطه معنادار طرحواره های ناسازگار اولیه و از هم پاشیدگی خانوادگی اشاره کردند (۲۰۰۸).

در پژوهشی که توسط یانگ و همکاران انجام شد، آن ها دریافتندکه در زوجین، علاوه بر طرحواره های اولیه که به روابط زناشویی وارد می‌شوند، در روابط فعلی نیز طرحواره هایی شکل می گیرند، چنان که در روابط دو نفرنیازهای طرحواره ی اولیه برآورد نشود و یا ‌طرحواره‌ی اولیه باطرحوارهی فعلی ناهماهنگ باشد، موجب ناسازگاری بین زوجین و در نهایت طلاق می شود.در پژوهشی دیگر، نتایج

نشان داد که بین طرحواره های ناسازگار اولیه شکست با اعتماد و قابل پیش‌بینی بودن شریک زندگی و همچنین بین ‌طرحواره‌ی ناسازگارمحرومیت هیجانی و نقص با نزدیکی، اعتماد و صمیمیت زوجین، رابطه منفی وجود دارد. همچنین ‌طرحواره‌ی ناسازگار اولیه محرومیت هیجانی و نقص، پیش‌بینی کننده روابط صمیمی و عاشقانه کمتردر زوجین می‌باشد

ذوالفقاری، فاتحی زاده و عابدی)۱۳۸۷(در پژوهشی که جهت تعیین رابطه ی بین طرحواره های ناسازگار اولیه با ابعاد صمیمیت زناشویی دربین ۷۰ نفر (۳۵ زوج) از زوجین شهر اصفهان انجام دادند، نتایج به دست آمده از تحلیل داده ها نشان دادند که بین طرحواره های ناسازگار اولیه با ابعاد صمیمیت زناشویی همبستگی منفی و معنی داری وجود دارد، یعنی هرچه طرحواره ها ناسازگارتر می‌شوند، صمیمیت زناشویی کاهش می‌یابد.

جمع بندی پژوهش ها

پژوهش های انجام شده در زمینه رابطه طرحواره های ناسازگار اولیه و سبک های عشق ورزی با تعارضات زناشویی نشان می‌دهد که تاکنون تاثیردو متغیر پیش بین طرحواره های ناسازگار اولیه و سبک های عشق ورزی با ابعاد تعارضات زناشویی مورد بررسی قرار نگرفته است.

فصل سوم : روش پژوهش

پژوهش حاضر از نوع توصیفی و مدل همبستگی است و در این پژوهش رابطه همبستگی بین متغیرها مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

روش تجزیه و تحلیل

به منظور توصیف و خلاصه داده ها از روش آمار توصیفی نظیر شاخص‌های گرایش مرکزی و پراکندگی و به منظور استنباط دربارۀ فرضیه‌ها از تحلیل رگرسیون چندمتغیره استفاده خواهد شد.

جامعه آماری

جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان متاهل زن و مرد دانشگاه آزادکرج که در سنین۲۰ تا ۴۰ سال قرار دارند انتخاب شد.

نمونه آماری

برای انتخاب آزمودنی‌ها از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای استفاده خواهد شد. ۱۱۰ نفر زن و ۱۱۰ نفر مرد متاهل انتخاب می شود که با این روش مجموعاً ۲۲۰ نفر از بین افراد متاهل انتخاب می‌گردد.

روش اجراء

جمع‌ آوری اطلاعات توسط در پائیز ۱۳۹۳ انجام گرفت. نمونه آماری شرکت کنندگان از بین دانشجویان متاهل دانشگاه آزاد،انتخاب شد و پس از ارائه توضیحات لازم ، پرسشنامه‌ها در اختیار آن ها قرار گرفت.

ابزارهای پژوهش

پرسشنامه تعارضات زناشویی

یک ابزار ۴۲ سؤالی است که برای سنجیدن تعارض زناشویی بر مبنای تجربیات بالینی توسط ثنایی (۱۳۷۹) ساخته شده است . این پرسشنامه هفت بعد از تعارضات زناشویی را می سنجد که عبارتند از : کاهش همکاری، کاهش رابطه جنسی، افزایش واکنش هیجانی، افزایش جلب حمایت فرزندان، افزایش رابطه فردی با خویشاوندان خود، کاهش ر ابطه خانوادگی با خویشاوندان همسر و دوستان و جدا کردن امور مالی از یکدیگر . این پرسشنامه از روایی محتوای خوبی برخوردار است .

پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرانباخ برای کل این پرسشنامه روی یک گروه ۳۰ نفری برابر ۹۴ ۰/۰ و برای ۷ خرده مقیاس آن ‌به این شرح به دست آمد : کاهش همکاری ۷۰ ۰/۰ ، کاهش رابطه جنسی ۷۲ ۰/۰ ، افزایش واکنش هیجانی ۷۳ ۰/۰ ، افزایش جلب حمایت فرزند ۸۱ ۰/۰ ، افزایش رابطه فر دی با خویشاوندان خود ۷۵ ۰/۰ ، کاهش رابطه خانوادگی با خویشاوندان همسر و دوستان ۶۹ ۰/۰ ، جدا کردن امور مالی از یکدیگر ۶۸ ۰/۰ هر سؤال ‌بر اساس مقیاس ۵ گزینه ای لیکرت تنظیم شده است که متناسب با پاسخ ها، نمرات۱ تا ۵ به آن ها اختصاص می‌یابد که در این ابزار نمره بیشتر به معنی تعارض بیشتر و نمره کمتر به معنی رابطه بهتر است

پرسشنامه طرحواره یانگ (YSQ)

این پرسشنامه توسط یانگ (۱۹۹۹) ‌بر مبنای‌ مشاهدات بالینی برای شناسایی پانزده طرحواره ناسازگار اولیه تهیه شد. نسخه اولیه پرسشنامه توسط صاحبی و حمیدپور (۱۳۸۴) به فارسی برگردانده شده است. پرسشنامه دارای ۷۵ سؤال است که هر سؤال در طیف لیکرت به صورت شش گزینه‌ای از کاملاً غلط (نمره ۱) تا کاملاً درست (نمره ۶) پاسخ داده می‌شود. این ابزار ۱۵ طرحواره ناسازگار اولیه را در ۵ حوزه «طرد و بریدگی»، «خودگردانی و عملکرد مختل»، «محدودیت‌های مختل»، «دیگر جهت‌مندی» و «گوش به زنگی بیش از حد و بازداری» شناسایی می‌کند. اولین پژوهش جامع راجع به ویژگی‌های روان‌سنجی این پرسشنامه توسط اسمیت، جوینر، یانگ و تلچ (۱۹۹۵، به نقل از یانگ و همکاران) انجام شد. نتایج این مطالعه نشان داد که برای هر طرحواره ناسازگار اولیه، ضریب القایی از ۸۳/۰ (برای طرحواره خود تحول نیافته/ گرفتار) تا ۹۶/۰ (برای طرحواره نقص / شرم) به دست آمده و ضریب آزمون ـ بازآمون در جمعیت غیربالینی بین ۵۰/۰ تا ۸۲/۰ بود. همچنین این پرسشنامه با مقیاس‌های ناراحتی روان‌شناختی، احساس ارزشمندی، آسیب‌پذیری شناختی نسبت به افسردگی و نشانه‌شناسی اختلالات شخصیت، روایی همگرا و افتراقی خوبی نشان داده است. روایی همزمان آزمون از طریق محاسبه ضریب همبستگی آن با آزمون تعارض زناشویی (براتی وثنایی، ۱۳۷۹) به دست آمد، که این ضریب (۵۱/۰=r) در سطح ۰۱/۰< p معنادار بود. درنهایت ضریب همسانی درونی پرسشنامه از طریق محاسبه ضریب آلفای کرانباخ، برای کل پرسشنامه برابر ۹۴/۰ و برای پنج حوزه آن ‌به این شرح به دست آمد: طرد بریدگی ۹۱/۰، خودگردانی و عملکرد مختل ۹۰/۰، محدودیت‌های مختل ۷۳/۰، دیگر جهت‌مندی ۶۷/۰ و گوش به زنگی بیش از حد و بازداری ۷۸/۰ در این پرسشنامه نمره بالاتر نشان‌دهنده ناسازگارتر بودن طرحواره‌ها و نمرات پایین‌تر به معنی سالم‌تر بودن طرحواره‌هاست.

پرسشنامه سبک نگرش به عشق (LAS)

۲-۷- هوش چیست؟

مفهوم هوش، تاریخی طولانی دارد. شاید به اندازه خود انسان قدمت داشته باشد یا حتی قدیمی ترین داستان ها در تاریخ بشری مثل حماسه گیلگامیش بعضی قهرمان داستان را عاقل وبعضی دیگر را برای اینکه مودب باشیم کمتر توصیف کرده‌اند. داستان های انجیل از هوش نمونه های واضحی ارائه می‌دهند. مثل حضرت سلیمان نمونه های حماقت را هم آورده اند مثل حماقت حماسه نوح. به نظر می‌رسد که ما انسان ها مدت هاست این عقیده را پذیرفته ایم که بعضی مردم در تصمیم گیری بهتر از بقیه هستند. این افراد احتمالا همان اطلاعات را در اختیار دارند که دیگران دارند اما وقتی به ارزیابی و پردازش اطلاعات می پردازند به نتایجی می‌رسند که بهتر از نتایج دیگران است.

با اینکه در کل پذیرفته شده که هوش به عنوان یک ویژگی فردی وجود دارد تنها از اواخر قرن نوزدهم بود که برای اندازه گیری رسمی آن تلاش های جدی شروع شد. اولین کسی که در این مورد اقدام کرد گالتون بود اما آلفرد بینه بود که ‌در سال‌ ۱۹۰۵ نمونه اولیه آزمون هوش واقعی را تهیه کرد. آزمون بینه برای این ساخته شد تا آموزش وپرورش فرانسه بتواند کودکانی را با توانایی‌های زیر حد معمول شناسایی کند وبه آن ها تعلیمات ویژه ارائه دهد (زارع ۱۳۸۰، ۱۱۴).

با این حال با گذشت زمان و بویژه هنگامی که همین آزمون انگلیسی ترجمه شد و در ایالات متحده آمریکا بکارگرفته شد، روی این موضوع تغییر جهت داد که هوش همه کودکان اندازه گیری شود تهیه وسیله برای اندازه گیری هوش پرطرفدار و محبوب شد و چنین آزمونی گسترش یافت. بویژه در ایالات متحده آمریکا از آنجا که نمره هوش در روش بینه از تقسیم سن عقلی بر سن تقویمی به دست می‌آید نمره به دست آمده به ضریب هوش معروف شد.

از آن زمان تاکنون استفاده از آزمون هوش گاهی بحث برانگیز بوده است. با این حال یکی از فرضیه های اساسی روش هوش بهره هرگز به طور واقعی زیر سوال نرفته است. اینکه هوش به ما اجازه می‌دهد تا بدانیم مردم چگونه اطلاعات انتزاعی راپردازش می‌کنند. یعنی هوش همیشه به صورت چیزی تلقی می شود که مردم از طریق آن افکار وعقاید را بررسی ‌می‌کنند، از منطق استفاده ‌می‌کنند ‌و شناختی ‌و عقلی قرار دارند و هنگامی که آزمون ها مردم را در این نوع مهارت ها ارزیابی می‌کنند نمره ای ارائه می‌دهند که ‌بر اساس توانایی‌های شناختی است. در اکثر مواقع این آزمون ها قسمت بزرگی از تجربه انسان را که احساسات تمایلات و انگیزه های او را نشان می‌دهند کاملا نادیده می گیرند. ‌بنابرین‏ مقیاس هوش را همواره روی جنبه معینی از تجربه انسان متمرکز کرده‌اند. این جنبه هوش مطمئنا جنبه مهمی است اما تنها جنبه مهم نیست و مشکلی وجود دارد که همه چیز را خراب می‌کند.

به رغم محبوبیت فراگیری آزمون های هوش و رشد تصاعدی جنبش آزمون سازی معلوم شده است که در بعضی وضعیت ها هوش آن طور که ما فکر می‌کنیم تعیین کننده قدرتمندی برای نحوه رفتار نیست (زارع ۱۳۸۰، ۱۱۵).

۲-۸- هیجان چیست؟

قبل از پرداختن به مفاهیم زیربنایی هوش هیجانی، ابتدا باید به تعریفی ازهیجان پرداخت، واژه‌ای که روانشناسان و فلاسفه بیش از یک قرن درباره معنای دقیق آنبه بحث و جدل پرداخته‌اند.

در طول تاریخ روانشناسی، تحقیق و ارائه نظریه در موردهیجان، با نوسانات چشمگیری مواجه بوده است. برخی از این نظریه ها عبارتند از: نقلاب رفتاری که توسط اسکینر (از نظریه پردازان در زمینه رفتار) پا گرفت و انقلاب شناختی که علاقه‌مندی به هیجان را کم‌رنگ کرد.^[۲۱]

در هر صورت از آغاز دهه ۱۹۷۰هیجانات مورد بهره برداری قرار گرفته و در پهنه وسیعی از زیرشاخه‌های روانشناسی،علوم اعصاب و سلامت به طور قوی رواج یافته است. به‌ خصوص تمرکز بر روانشناسی مثبت وطب تن و روان آن را احیاء ‌کرده‌است.

ریشه واژه هیجان از کلمه لاتین “motore” به معنای حرکت، با اضافه پسوند “e” به معنای دورشدن نشان‌دهنده میل به عمل در هر هیجاناست.

هیجان به احساس و افکار همراه آن و حالات روان‌شناختی و محدوده‌ای از تکانه‌هابرمی‌گردد (گلمن، ترجمه نسرین پارسا ۱۳۸۹، ۴۵-۱). در فرهنگ لغت آکسفورد، معنای لغوی هیجان چنین تعریف شده است: «هر تحریک یا اغتشاش در ذهن، احساس، عاطفه، هدایت، هر حالت ذهنی قدرتمند یاتهییج شده» (اعتصامی ۸۳) و در فرهنگ جامع روانشناسی، هیجان این گونه تعریف شده است: «هیجان معمولا واکنش کوتاه مدت، شدید، مقطعی به شمار می‌آید و از خلق که حالت مسلط و دوام یافته بر شخص می‌باشد، متمایز است».

گلمن واژه هیجان رابرای اشاره به یک احساس، فکر و حالت روانی و بیولوژیکی مختص آن و دامنه‌ای ازتمایلات برای عمل ‌بر اساس آن به کار می‌برد. تعاریف هیجان، متعدد و اغلب متناقض می‌باشند. اما از نظر برخی از نظریه‌پردازان مجموعه‌ای از هیجانات جهان‌شمول هستند؛مانند خشم، اندوه، ترس، شادمانی، عشق، شگفتی، نفرت، شرم (گلمن به نقل از پارسا ۱۳۶۳، ۸۷). هر یک از این هیجانات یک هسته واحد دارند. به عبارت دیگر شکل اصلی هر هیجان در افراد مختلف یکسان است؛ اما در جوامع مختلف تحت تاثیر شرایط فرهنگی خاص آن جامعه، شکل بروز هیجان متفاوت است. امروزه بر اثرات روانشناختی هیجان تأکید زیادی می‌شود و این موضوع عموما پذیرفته شده است که هیجان به جای تداخل با سایر ظرفیت‌های شناختی، موجب افزایش آن‌ ها می‌شود. علاوه براین، اتفاق نظر زیادی وجود دارد که هیجان‌ها منبع اولیه انگیزشی هستند (سیاروچی و همکاران ۱۳۶۳، ۷۶)..

۴- سرمایه اجتماعی از دیدگاه آپهوف

آپهوف برای مفهومی کردن و ساختن یک چهارچوب مفهومی از سرمایه اجتماعی آن را به دو طبقه مرتبط به هم از پدیده‌ها تقسیم می‌کند: ساختاری و شناختی(Uphoff, 2002). آپهوف سرمایه اجتماعی در شکل ساختاریش را با شکل‌های گوناگون سازمان اجتماعی پیوند می‌زند، مواردی مانند نقش‌ها، قواعد، روش‌های قبلی یا رسوم و رویه‌ها و به همراه دامنه وسیعی از شبکه هایی که به همکاری یا تعاون و خصوصاًً کنش جمعی دو طرفه سودمند کمک می‌کنند. ایده های ناشی از طبقه‌بندی شناحتی زمینه را برای مردم جهت کنش دو طرفه سودمند فراهم می‌کند. هنجارها، ارزش‌ها، نگرش‌ها، و باورهایی که سازنده سرمایه ‌اجتماعی شناختی می‌باشند مواردی هستند که رفتار مبتنی بر همکاری و تعاون را منطقی و قابل احترام می‌کنند.

آپهوف منابع و ظهور سرمایه ‌اجتماعی ساختاری را در نقش‌ها، قواعد، شبکه ها، دیگر روابط بین شخصی، شیوه ها و رسوم و برای سرمایه اجتماعی شناختی در هنجارها، ارزش‌ها، نگرش‌ها و باورها می‌داند و قلمرو سرمایه اجتماعی ساختاری را در سازمان های اجتماعی و سرمایه اجتماعی شناختی را در فرهنگ مدنی عنوان می‌کند. همچنین عنوان می‌کند که عوامل پویا در سرمایه اجتماعی ساختاری روابط افقی و عمودی و در سرمایه اجتماعی شناختی اعتماد، انسجام، تعاون و خیرخواهی است (Uphoff, 2002).

۵- سرمایه اجتماعی از دیدگاه فرانسیس فوکویاما

فرانسیس فوکویاما نظریه پرداز دیگر این حوزه در تعریف این مفهوم بیشتر بر هنجارها و ارزش‌های غیررسمی تکیه کرده و آن را اینگونه تعریف می‌کند: سرمایه اجتماعی را به سادگی می توان به عنوان وجود مجموعه معینی از هنجارها یا ارزش‌های غیر رسمی تعریف کرد که اعضای گروهی که همکاری وتعاون میانشان مجاز است در آن سهیم هستند .این هنجارها در سیستم اجتماعی موجب ارتقای سطح همکاری اعضای جامعه و کاهش سطح هزینه های تبادلات و ارتباطات می‌گردد .

هنجارهایی که تولید سرمایه می‌کنند اساساً باید شامل سجایایی از قبیل صداقت، ادای تعهدات و مفاهیمی نظیرجامعه مدنی و ارتباطات دو جانبه باشند(فوکویاما،۱۰:۱۳۷۹). بر اساس این تعریف، نهادهای اجتماعی نیز دارای ارتباط مفهومی نزدیک با سرمایه اجتماعی می‌گردند. ‌به این ترتیب در دیدگاه این جامعه شناس آمریکایی، سرمایه اجتماعی موجب می شود تا همکاری و تعامل میان اعضای ‌گروه‌های اجتماعی به سهولت انجام گیرد(Fukuyama,2009).

۲-۲-۵- کاربرد سرمایه ‌اجتماعی برای جامعه

مطابق نظریات مطرح شده، سرمایه اجتماعی عنصری مطلوب برای انجام همکاری‌های درون گروهی است و هر چه میزان آن بالاتر باشد، دستیابی گروه به اهداف خود با هزینه کمتری انجام می‌گیرد .اگر در گروهی به سبب نبود ویژگی هایی مانند اعتماد و مشارکت، سرمایه اجتماعی به اندازه کافی فراهم نباشد، هزینه های همکاری افزایش خواهد یافت و تحقق عملکرد بستگی به برقراری نظامهای نظارتی و کنترل پر هزینه خواهد داشت. در مقابل، وجود سرمایه اجتماعی به میزان کافی و مناسب سبب برقراری انسجام و اعتماد متقابل شده و هزینه های تعاملات و همکاری های گروهی کاهش یافته و در نتیجه عملکرد گروه بهبود می‌یابد؛ پس هر چه سرمایه اجتماعی در گروه بیشتر، هزینه همکاری و تعامل کمتر و در نتیجه عملکرد و دستیابی به اهداف بیشتر و هر چه سرمایه اجتماعی در گروه کمتر، هزینه همکاری و تعامل بیشتر و دستیابی به اهداف کمتر. تفاوت سرمایه اجتماعی با دیگر سرمایه ها مانند سرمایه مادی و سرمایه فیزیکی این است که این شکل از سرمایه حاصل روابط و تعاملات اجتماعی مبتنی بر اعتماد و مشارکت اعضای ‌گروه‌های اجتماعی است و به شکل عینی و فیزیکی وجود ندارد. تفاوت دیگر از نظرکلمن این است که؛ سرمایه اجتماعی هر چه بیشتر مصرف شود، افزایش خواهد یافت و در صورت عدم مصرف رو به کاهش و نابودی خواهد گذارد(آریان پور،۱۳۸۷).

آیا سازمان‌های غیردولتی مولد سرمایه اجتماعی هستند؟

فرضیه اصلی ادبیات توسعه اجتماعی آن است که سازمان‌های غیردولتی^[۴] به مثابه حاملان اصلی سرمایه اجتماعی، بالقوه می‌توانند ظرفیت چشمگیری برای ارتقاء سطح توسعه اجتماعی از خود بروز دهند(ایمانی جاجرمی،۴۸:۱۳۸۱).

تنوع فعالیت های سازمان های غیردولتی بسیار زیاد است. آن ها در اموری مانند فعالیت های امدادی، رفاهی، مذهبی و خیریه، خدماتی، مبارزه با خشونت، دفاع از حقوق بشر، توسعه، علم ‌و تکنولوژی، هنر، حرفه ها، مطبوعات، زنان، جوانان، پناهندگان و مهاجران،سالخوردگان و محرومین در جنبش و تلاش هستند. در کنار این برداشت می توان هیأتهای محلی^[۵] را نیز در زمره سازمان‌های غیردولتی تلقی کرد.

اوفه و فوش دو معیار وضعیت عضویت و نحوه تعیین اهداف را به عنوان ملاک‌های اصلی تمییز سازمان ها از نظر تولید سرمایه اجتماعی طرح کرده‌اند .پس اگر ‌تشکل‌های غیردولتی، سازمان‌هایی باشند که عضویت

در آن ها داوطلبانه و اختیاری باشد، این ویژگی آن ها را از نهادها و گروه هایی که عضویت در آن ها اکتسابی و بر اساس خون و نسب صورت می‌گیرد، مجزا می‌کند. البته ملاک عضویت به تنهایی برای آنکه یک تشکل غیردولتی مولد سرمایه اجتماعی باشد کافی نیست، زیرا سازمان هایی هستند مانند ادارات دولتی و شرکت ها که فرد بنا به اختیار و میل خود عضوی از آن ها تلقی می‌گردد. این گونه سازمان‌ها ویژگی هایی مانند روابط سلسله مراتبی، اهداف مشخص و رسمی و پرداخت دستمزد معین و معمولاً منظم به اعضاء دارند. این ویژگی‌ها سبب می شود که کنشها و تعاملات صورت گرفته در این سازمان‌ها شکلی رسمی و تا اندازه ای اجباری به خود بگیرد. همچنین اکثریت اعضای این سازمان‌ها در تعیین اهداف سازمان نقشی ندارند و آن ها موظف به دنباله روی از اهدافی هستند که از پیش تعیین شده و معمولاً شکل رسمی و قانونی دارد .‌بنابرین‏ یکی دیگر از ویژگی های مولد سرمایه اجتماعی سازمان های غیردولتی این است که تعیین اهداف سازمان در آن ها بر اساس تعامل و اشتراک فکر در میان اعضایی که روابط افقی با یکدیگر دارند صورت می‌گیرد(آریان پور،۱۳۸۷). به طور خلاصه هنگامی می توان سازمان های غیردولتی را مولد سرمایه اجتماعی دانست که از

ویژگی های زیر برخوردار باشند:

الف- عضویت در آن ها داوطلبانه و اختیاری باشد.

ب- تعیین اهداف در آن ها بر اساس مشورت و همفکری میان اعضاء صورت گیرد.

پ- اعضای آن ها روابط افقی و مبتنی بر برابری حقوق با یکدیگر داشته باشند.

ت- آن ها کمترین وابستگی را به نهادهای صاحب و اعمال کننده قدرت سیاسی در جامعه یعنی دولت داشته باشند.

ث- آن ها برای کسب سود و منفعت فعالیت نمی کنند, بلکه اهدافی غیرانتفاعی مانند کمک به فقرا، آموزش، توجه به محیط زیست و ایجاد ائتلاف میان ‌گروه‌های کوچک مردم دارند.

هدف این شاخص ایجاد تجسم و انتقال سرمایه فکری و ارزش ایجاد شده از آن است. شاخص سرمایه فکری به دومین نسل از تکنیک های سرمایه فکری تعلق دارد که تمامی نقص های شیوه های پیشین را رفع می‌کند و سرمایه فکری به همراه مؤلفه هایش را در یک شاخص سازمانی گرد هم آورده و یکی می‌کند. در این ادغام اهمیت وزن اثرگذاری هرکدام از نماگرها نشان داده شده است.‌بنابرین‏ این شاخص مدیران را مستقیما ً قادر به تشخیص و قضاوت در رابطه با وضعیت سرمایه فکری سازمان می‌سازد و زمینه مقایسه بین سازمان ها و واحدهای اقتصادی را فراهم می‌سازد. در این مدل سرمایه فکری را به زیربخش سرمایه انسانی، سازمانی و ارتباطی تقسیم می کنن که سرمایه سازمانی خود، سرمایه نوسازی و توسعه و سرمایه فرایند را دربرمی گیرد(Roos et al 1997).

شکل ۲-۳ مدل شاخص سرمایه فکری

۲-۸-۳ مدل رهیاب اسکاندیا^[۱۶]

اسکاندیا یک شرکت خدمات مالی سوئدی است که برای اولین بار توانست دارایی های دانشی خود را اندازه گیری و در قالب ضمیمه ای به حسابداری سمتی شرکت، الحاق کند. در طرح ارزش اسکاندیا، سرمایه فکری را در دو جزء سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری ارائه کردند.

شکل۲-۴ مدل رهیاب اسکاندیا

در این مدل کا ارزش بازاری واحد اقتصادی، معادل با سرمایه مالی و اجزای سرمایه فکری عبارت از فاکتورهای پنهان سرمایه ساختاری و انسانی است. ادوینسون و مالون، سرمایه مشتری را در زمره سرمایه ساختاری قرار دارند که در بیشتر طبقه بندی های پیشین این کار صورت نگرفته بود. برای سرمایه ساختاری دو سرمایه مشتری و سازمانی و برای سرمایه سازمانی نیز دو سرمایه فرآیندی و نوآوری را ارائه دادند. سرمایه انسانی تحت عناوین دانش مختلط، مهارت، خلاقیت و توانایی فردی کارکنان واحد اقتصادی برای انجام وظیفه، تعریف شده است که فلسفه، فرهنگ و اعتبار سازمان را نیز در بر می‌گیرد. نمی توان سرمایه انسانی راتحت مالکیت سازمان درآورد. سرمایه ساختاری نیز مواردی از قبیل سخت افزار، نرم افزار، پایگاه های اطلاعاتی، ساختاری سازمان حق ثبت اختراعات، علائم تجاری و هر گونه قابلیت سازمانی دیگری که از بهره وری کارکنان پشتیبانی می‌کند را شامل می شود.

( Edvinsson and Malone, 1997)

۲-۸-۴ مدل بروکر

بروکینگ در سال ۱۹۹۶ مدلی را در تعیین جایگاه ارزش سرمایه فکری طرح ریزی کرد.

شکل (۲-۵) مدل بروکر

منظور از دارایی های بازار مواردی از قبیل علائم وتجاری، مشتریان، کانال های توزیع و همکاری های کسب و کار است. دارای های انسان محور شامل آمزوش، دانش در رابطه با کار و شایستگی است. دارای های مالکیت معنوی عبارت از حق ثبت اختراع، حق امتیاز و اسرار تجاری هستند. بالاخره دارای های زیر ساختاری مجموعه از فرآیندهای مدیریتی، سیستم های تکنولوژی اطلاعات، شبکه ارتباطی و سیستم های مالی است. بروکینگ ارزش سرمایه فکری سازمان را از طریق تحلیل عیب یابی ارزیابی و واکنش سازمان را به بیست سوال در رابطه با چهار جزء سرمایه فکری تحلیل کرد( Brooking,1996)

۲-۸-۵ مدل کارت امتیازدهی متوازن

تمرکز این مدل بر روی اهمیت دستیابی به اهداف مالی به علاوه حامل های این اهداف است. علاوه بر این برای بررسی نتایج مالی، پیشفرت در اسختار قابلیت ها و دستیابی به ‌دارایی های نامشهود برای رشد آینده را همزمان نشان می‌دهد. کارت امتیاز دهی متوازن پیشنهاد می‌کند که سازمان را مطابق با چهار دیدگاه بررسی کنیم و به گسترش سنه ها، گردآوری و آنالیز داده ها برای هریک بپردازیم. این چهار دیدگاه اصلی عبارتند از

– دیدگاه مالی

دیدگاه مشتری

– دیدگاه فرآیندهای داخلی

– دیدگاه رشد و یادگیری

شکل ( ۲-۶) مدل کارت امتیاز دهی متوازن

که در آن دیدگاه مالی همان سرمایه مالی دیدگاه مشتری همان سرمایه مشتری، دیدگاه فرآیندهای داخلی همان سرمایه ساختاری و دیدگاه رشد و یادگیری همان سرمایه انسانی است ( Kaplan and Norton).

۲-۹ عملکرد

کیفیت و اثربخشی مدیریت و عملکرد آن، عامل تعیین کننده و حیاتی تحقق برنامه هیا توسعه و رفاه جامعه است. ارائه خدمات و تولید محصولات متعدد و تامین هزینه ها از محل منابع، حساسیت کافی را برای بررسی تحقق اهداف، بهبود مستمر کیفیت، ارتقا رضایتمندی مشتری و شهروندان، عملکرد سازمان و مدیران و کارکنان را ایجاد ‌کرده‌است. اگر ارزیابی عملکرد با دیدگاه فرآیندی و به طور صحیح و مستمر انجام شود، در بخش دولتی موجب ارتقا ‌پاسخ‌گویی‌ دستگاه های اجرایی و اعتماد عمومی به عملکرد سازمان ها و کارایی و اثر بخشی دولت می شود و در بخش غیر دولتی نیز موجب ارتقا مدیریت منابع، رضایت مشتری، کمک به توسعه ملی، ایجاد قابلیت های جدید، پایداری و ارتقا رده جهانی شرکت ها و مؤسسات می شود.

۲-۹-۱ ارزیابی عملکرد

ارزیابی عملکرد حوزه عملیاتی سازمان، اندازه گیری بهره وری این حوزه است که با کارایی متناسب است. ارزیابی عملکرد فرآیندی است که به سنجش و اندازه گیری، ارزش گذاری و قضاوت درباره عملکرد طی دوره ای معین می پردازد. لذا اندازه گیری عملکرد حوزه عملیاتی سازمان چیزی غیر از اندازه گیری کارایی سازمان نیست. ارزیابی عملکرد حوزه راهبردی سازمان (جایی که سیاست‌گذاری ها در آنجا صورت می‌گیرد) بیانگر بهره وری این حوزه است که با اصطلاح اثربخشی آن را می شناسیم لذا ارزیابی عملکرد حوزه راهبری سازمان چیزی غیر از اندازه گیری اثربخشی سازمان نیست. ارتباط نهاده ها و ستاده ها و اهداف با توجه به مفاهیم کارایی و اثربخشی و اقتصادی و اقتصادی بودن در دو سطح راهبردی و عملیاتی مطابق شکل ( ۲-۷) است.

شکل (۲-۷) ارزیابی عملکرد

در مجموع می توان گفت که ارزیابی عملکرد عبارت است از « فرایند کمّی کردن کارایی و اثربخشی عملیات» که با مروری بر ادبیات موضوع می توان دلایل آن را به سه گروه اصلی زیر تقسیم کرد:

– اهداف استراتژیک: که شامل مدیریت استراتژیک و تجدید نظر در استراتژی هاست

اهداف ارتباطی: که شامل کنترل موقعیت فعلی، نشان دادن مسیر آینده، ارائه بازخورد و الگوبرداری از سازمان دیگر است.

– اهداف انگیزشی: که شامل تدوین سیستم پاداش و همچنین تشویق بهبود و یادگیری است.

۲-۹-۲ دیدگاه های ارزیابی عملکرد

مباحث ارزیابی عملکرد را می توان از زوایای متفاوتی مورد بررسی قرار داد. دو دیدگاه اساسی سنتی و مدرن در این خصوص وجود دارد.

دیدگاه سنتی، قضاوت و یادآوری عملکرد و کنترل ارزیابی شونده را هدف قرار می‌دهد و سبک دستوری دارد. این دیدگاه صرفاً معطوف به عملکرد دوره زمانی گذشته است و با مقتضیات گذشته شکل گرفته است. مدل حسابداری معمولی، چارچوبی سنتی از سیستم اندازه گیری عملکرد سازمانی را فراهم می‌سازد و عمدتاًً به ایجاد ارزش دارایی های مشهود وابسته است. استفاده از سیستم های ارزیابی عملکرد که تنها بر شاخص های مالی متکی هستند، می‌تواند موجب بروز مشکلاتی برای سازمان شود. برخی از این مشکلات به شرح زیر است:

۲-۸-۵- تحقیقات چیوا و همکاران(۲۰۰۷)

چیوا و همکاران اخیراً(۲۰۰۷)یک تجزیه و تحلیل روی ادبیات قابلیت یادگیری سازمانی انجام داده‌اند و ۵ عامل را برای این مفهوم پیشنهادکرده­اند: تجربه، ریسک پذیری، تعامل با محیط بیرونی،گفتگو و تصمیم گیری مشارکتی. و با بررسی تاثیر قابلیت یادگیری سازمانی روی عملکرد نواوری محصول ‌به این نتیجه رسیدند که قابلیت یادگیری به ‌عنوان عاملی برای نوآوری محصول مطرح است. از یک سو این ۵ بعد ، از جمله توانمند ساز های ضروری فرایند یادگیری سازمانی اند و از سوی دیگر،این ابعاد، قابلیت یادگیری سازمانی(olc) متعلق به شرکت خاصی را نشان می‌دهند(چیوا و همکاران،۲۰۰۷).

1. 1. Shan & Argiris ↑

1. 1. Senge ↑

1. 1. Kim ↑

1. 1. Dixon ↑

1. 1. – Hedberg ↑

1. 1. – Walsh& ungson ↑

1. 1. Lahteenmaki ↑

1. 1. -Coming& worley ↑

1. 1. March &Olsen ↑

1. 1. – Mental Model ↑

1. 1. – Routines ↑

1. 1. – Frameworks ↑

1. 1. – Standard Operating Procedures ↑

1. 1. Pedler et al ↑

1. 1. Garvin ↑

1. 1. Weick ↑

1. 1. Hite, William ↑

1. 1. Survival Learning ↑

1. 1. Adaptive Learning ↑

1. 1. Generative Learning ↑

1. 1. Critner ↑

1. 1. Yang ↑

1. 1. Biased Information ↑

1. 1. Blind Spot ↑

1. 1. Filtering ↑

1. 1. Lack of Information Sharing ↑

1. 1. Flawed Interpretation ↑

1. 1. Inaction ↑

1. 1. Blindness ↑

1. 1. Simplemindness ↑

1. 1. Homogeneity ↑

1. 1. Tight Coupling ↑

1. 1. Paralysis ↑

1. 1. Superstious Learning ↑

1. 1. Diffusion Deficiency ↑

1. 1. – Schomakher & Amit ↑

1. 1. – Coollis ↑

1. 1. Teece et al ↑

1. 1. Alrich et al ↑

1. 1. -Generation of idea ↑

1. 1. – Generalization of idea ↑

1. 1. -Asheknas ↑

1. 1. Cohen & levinthal ↑

1. 1. Garud & Nayyar ↑

1. 1. -Stata ↑

1. 1. – Shared Vision ↑

1. 1. – Personal Mastery ↑

1. 1. – Team Learning ↑

1. 1. – System Thinking ↑

1. 1. Nanoka & Takeuchi ↑

1. 1. Breakthrough Thinking ↑

1. 1. Organizational Intention ↑

1. 1. Autonomy ↑

1. 1. Fluctuation and Creative Chaos ↑

1. 1. Redundancy ↑

1. 1. Requisit Variety ↑

1. 1. Nevis et al ↑

1. 1. Huber ↑

1. 1. levin ↑

1. 1. Ingelgard ↑

1. 1. Polany ↑

1. 1. Choo ↑

1. 1. Weera wardena ↑

1. 1. Mahoney & Pandian ↑

1. 1. Penroz ↑