هدف از انجام تحقیق این پایان نامه ، شناسایی علل وعوامل مؤثر بر ارتکاب سرقت در استان قم و همچنین ارائه راهکارهای مؤثر پیشگیرانه از آن می‌باشد. انتظار می رود نتایج حاصل از این پایان نامه مورد استفاده اداره آگاهی استان قم و همچنین دادسرای عمومی وانقلاب قم که وظیفه تعقیب و تحقیق متهمین را به عهده دارد قرار گیرد و همچنین سطح آگاهی های شهروندان قمی را بالا برده تا بتوانند با انجام یک سری اقدام نقش بسزایی در پایین آمدن این جرم در قم گردند.
ح: روش تحقیق
روش تحقیق به صورت توصیفی و پیمایشی است ، بدین صورت که با مطالعه کتابها ، مقالات و تحقیقات مختلف ، استفاده از سایت های اینترنتی مطالب جمع آوری شده . همچنین پرسشنامه بر اساس مدل لیکرت تنظیم شده و از نرم افزار spss در تحلیل داده های آماری استفاده شده است .
ط: مشکلات و موانع تحقیق
-
- مهمترین مشکل ، در زمینه کسب اطلاعات صحیح از مرتکبین سرقت از طریق پرسشنامه بخاطر احتیاط یا ترس آن ها از عواقب پاسخ ها یشان و تاثیر در روند دادرسی پرونده خود بوده که بایستی قبل از هر گونه پرسش، تک به تک افراد هدف را متقاعد می‌کردیم که پاسخ‌گویی درست به سوالات هیچ تاثیری بر پرونده وی ندارد و صرفا این کار یک تحقیق علمی می‌باشد.
-
- دسترسی به مرتکبین سرقت صرفا در وقت اداری میسر بود و با توجه به اینکه بنده مستخدم دولت می باشم و بایستی بین انجام امور محوله اداری و تکمیل پرسشنامه برنامه ریزی دقیقی انجام می دادم و به همین خاطر زمان چندین ماهه جهت تکمیل پرسشنامه صرف گردید.
- با توجه به ماهیت پیمایشی و توصیفی موضوع پژوهش مستلزم صرف دقت و زمان بیشتری بود.
ی: ساماندهی تحقیق
پایان نامه در چهار فصل تدوین شده است . از آنجایی که بحث و بررسی راجع به هر موضوعی نیازمند شناخت و مفاهیم و موضوعات مرتبط با آن است ، از این رو سعی کرده ایم در فصل اول با عنوان کلیات ، در سه مبحث و در مبحث اول در قالب دو گفتار به تعریف مفاهیم لغوی و اصطلاحی واژگان و پیشینه تاریخی آن بپردازیم . در مبحث دوم در قالب چهار گفتار سرقت از نگاه تاریخ و تاریخچه تعریف جرم سرقت در قوانین ایران وانواع سرقت و طبقه بندی سارقین بیان شده است . در مبحث سوم به رابطه سرقت با دیگر جرائم پرداخته شده است .
با توجه به اینکه هر جرمی معلول یکسری علل و عوامل می‌باشد و برای مقابله با آن تنها نمی توان با معلول مبارزه کرد بلکه باید ریشه‌های آن را شناخت در فصل دوم سعی شده است به علل و عوامل ارتکاب سرقت که در چهار مبحث ، مبحث علل وقوع سرقت بر اساس نوع آن در قالب شش گفتار ، مبحث دوم علل اجتماعی و اقتصادی سرقت در قالب دو گفتار ، مبحث سوم علل و انگیزه های روانی – عاطفی سرقت در قالب شش گفتار ، مبحث چهارم علل علل و عوامل خانوادگی سرقت در قالب چهار گفتار بپردازیم. در فصل سوم به ارزیابی می‌دانی علل و عوامل ارتکاب سرقت در دو مبحث پرداخته ایم که مبحث اول بیان روش تحقیق در شش گفتار توضیح داده شده است و در مبحث دوم در قالب جداول و نمودارها داده های آماری ارائه گردیده است .
پس از شناسایی علل باید راهکارهای پیشگیرانه ی متناسب ارائه گردد ، بنابرین فصل چهارم با عنوان راهکارهای علمی و عملی پیشگیری از سرقت در استان قم در قالب پنج مبحث تنظیم شده است که مبحث اول راه های مبارزه با سرقت و در مبحث دوم مثلث ، سرقت و نقش آن در پیشگیری از وقوع سرقت و مبحث سوم تدابیر پیشگیرانه در قبال سارقین ، مبحث چهارم اثر مهاجرت در جرایم و در مبحث پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات مطرح شده است .
فصـل اول : کلیـات
با توجه به اینکه موضوع تحقیق پیش رو بررسی علل و عوامل جرم سرقت می‌باشد قبل از اینکه علت شناسی جنایی و یافته های می‌دانی ارائه گردد، لازم است جرم سرقت به اجمال مورد بررسی قرارگیرد ، بدین منظور در این فصل سعی شده سرقت از دیدگاه فقها ، جرم شناسان و جامعه شناسان بیان شود ، همچنین تاریخچه سرقت و علل و عوامل بروز این بزه در ادوار مختلف در ایران قبل از اسلام و بعد از اسلام بررسی گردد.
مبحث اول :مفاهیم
گفتار اول : معانی لغوی
الف: علل
علل جمع علت ،(به کسر ع فتح ل) است علت در لغت نامه های ادبی دارای معانی متعددی است از جمله معانی در لغت نامه های ادبی برای این واژه به کار برده شده عبارت است از آنچه بدان بهانه شود ، عذر و بهانه ، جهت و سبب [۱]. همچنین علت به معانی مرض ، ناخوشی و رنج به کار رفته است[۲] . مرض در فلسفه به معنی سبب است و علت دارای انواعی است که در لغت نامه های فلسفی بر حسب نوع آن معانی متعددی دارد.
ب: عوامل
عوامل. (. [ عوامل .{ع م } (ع ص ، ا ) ج عامل (منتهی الارب ) (ناظم الاطبا) (از تاج العروس) رجوع شود به عامل شود. کارگران ، دست اندرکاران ، کارداران .
در تداول امروزین ،سببها و باعث ها: یکی از عوامل حادثه فلان شخص بود
ج: سرقت
(س ق (مص م.) دزدی ، دزدی کردن .سرقت به معنای ربودن و دزدیدن مال است . سرقت از نظر لغت کلمه‌ای است عربی از ماده «سرق» به فتح یا کسر «اِ» به معنای دزدیدن و مصدر آن «سرقه» است و «سارق» به معنای دزد و مؤنث آن «سارقه» می‌باشد که استراق سمع نیز به معنای دزدانه گوش دادن از همین ماده گرفته شده است[۳] (استرق منه الشیء : سرقه و السمع : استمع مستخفیاً» .
د: پیشگیری
واژه پیشگیری در اکثر کتاب‌های لغت در معنای جلوگیری ، دفع، منع سرایت مرض از پیش، صیانت، تقدم به حفظ به کار رفته است. استفاده از واژه پیشگیری در معانی هر نوع اقدام که طبیب یا مامور بهداری برای جلوگیری از بروز مرض انجام بدهد متداول است. این واژه در لغت نامه ی علوم اجتماعی به معنای جلوگیری از وقوع وقایع سخت، یا هر آسیب اجتماعی با اقدامات پیشین است.
پیشگیری در معنای متداول عبارت است از پیش دستی کردن ، پیشی گرفتن و به جلوی چیزی شتافتن ، همچنین آگاه کردن ، خبر و هشدار چیزی را دادن است.
گفتار دوم: معانی اصطلاحی :
الف-علل
همان گونه که پیش تر بیان کردیم علل جمع علت است ، فلاسفه علت را در دو مفهوم عام و خاص به کار می‌برند . علت به مفهوم عام عبارت است از موجودی که تحقق موجود دیگری بر آن متوقف است هر چند برای تحقق آن کافی نباشد و در مفهوم خاص به معانی موجودی است که برای تحقق موجود دیگر کفایت می‌کند ؛به عبارت دیگر اصطلاح عام علت عبارت است از موجودی که تحقق یافتن موجود دیگر بدون آن محال است و اصطلاح خاص آن عبارت است از موجودی که با وجود آن تحقق موجود دیگر ضرورت می‌یابد.[۴]
در اصطلاح فلسفی علت عبارت است از چیزی که چیز دیگر بر آن متوقف باشد و از وجود آن وجود امر دیگری لازم آید و از عدم آن عدم امر دیگر لازم شود یعنی هرگاه میان دو امر وابستگی وجود داشته باشد آن را که محتاج الیه است علت نامند و دیگری را که محتاج است معلول گویند و بر اثر عدم علت ، معلول ممتنع می شود . ولی بر اثر وجود علت وجود معلول واجب نمی شود و از رفع معلول و عدم آن ، عدم علت کشف می‌گردد.[۵]
