۲- ناظر بر دانش آموزان
یکی دیگر از ویژگی‌های تنبیه تنبیه است که فقط در سطح مدارس قابلیت اجرایی دارد و در محیط های غیر مدرسه نه تنها تاثیری ندارد بلکه مضحکانه خواهد بود که از جمله آن موارد کم کردن نمره، اخراج از کلاس، انتقال به مدرسه ای دیگر با عنایت به این مطلب، باید در نظر داشت که یکی از ویژگی‌های اصلی تنبیه در برخی موارد جزئی بودن آن و محل اجرای آن است .
۳- چند عاملی بودن
عوامل زیادی رشد کودک را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند عواملی که می‌توانند درونی یا بیرونی باشند این عوامل می‌توانند با اثر گذاری بر هم وتقویت یکدیگر وضعیت بغرنجی را برای کودک ایجاد کنند با این وجود افتادن کودک در ورطه بزه کاری امری طبیعی خواهد بود لذا تنبیه کودکان اگر به طور یک جانبه و بدون در نظر گرفتن همه جوانب آن اعمال شود چه بسا که کودکان را به ورطه بزه کاری بکشاند لذا می طلبد که کلیه عوامل تنبیه ( خانواده ، مدرسه ، رسانه ، گروه همسالان ) بر اساس آموزه های دینی و علمی ومطابق با عرف جامعه عمل نمایند تا پس از شناسایی همه عوامل تاثیر گذار، اعم از مثبت و منفی عوامل خطر، گرایش به ارتکاب جرم در آینده با به کارگیری برنامه های چند جانبه و مداخلات چند سیستمی هر چه بیشتر عوامل خطر را کاهش دهند .
۴- کنشی و تربیت مدار
آنچه در نظر روانشناسان مشهور است و نسبت به آن گرایش دارند این است که تنبیه ابتدا روش مطلوبی در تربیت نیست زیرا عوارضی بر آن مترتب است. اما غالب دانشمندان اسلامی و مربیان تعلیم و تربیت در شرایطی خاصی از تنبیه به عنوان یک روش تربیتی نام می‌برند زیرا وقتی از این روش برای حل مشکل و اصلاح رفتار استفاده می شود که راه حل های دیگر مؤثر نبوده است باید به این نکته توجه کرد که روش تادیب و تنبیه یک روش تربیتی اولی نیست تا در تمام حالات و موقعیت ها از آن استفاده گردد و از آن نتیجه مطلوب گرفته شود. تنبیه یک روش تربیتی ثانوی است که از لحاظ دینی و ارزشی ، متاخر از همه روش های گوناگون برای تغییر و اصلاح رفتار کودک به کار گرفته شد و نتیجه مطلوب از آن به دست نیامد، در آن صورت ، می توان از روش تنبیه استفاده کرد و این مطلب را می توان هم از آثار روانشناسان و مربیان دریافت و هم از روایات اسلامی به دست آورد. نکته مهم واساسی در این بحث، آن است که تنبیه به عنوان آخرین راه درمان و اصلاح رفتار تلقی شده و هدف از تنبیه در واقع اصلاح رفتار وتربیت کودک است .بنابرین ، استفاده از این روش باید به گونه ای باشد که اصلاح کننده و مؤثر درتربیت متربی باشد .
گفتار دوم : ویژگی‌های فرعی
ویژگی‌های فرعی یا غیر اصلی ویژگیهایی است که در عرف هر جامعه و بنابر دیدگاه آنان در مورد پیشگیری از اقدام به تنبیه یا عمل نمودن به تنبیهات مؤثر متفاوت است که در ذیل به چند مورد اشاره می‌کنیم .
۱- آسانی در اجرا یا عدم اجرای تنبیه
برخی از انواع تنبیه به علت سهل بودن و ساده بودن و قابلیت تاثیر گذاری آن مورد پذیرش بسیاری از متفکران است و به علت چاره اندیشی عاملان آن قبل از آنکه خسارت زیادی به بار آورد ویا منجر به ارتکاب بزه در کودکان شود به عنوان راه منطقی در ذهن همه خطور می‌کند همین طور به علت در دسترس بودن ساختارهایی چون آموزش و پرورش عملی کردن برخی از این تنبیهات نیز آسان بنظر می‌رسد زیرا برای اجرای برنامه پیشگیرانه برای کودکان نیازی به ایجاد ساختارهای جدید نیست ، آموزش و پرورش ، داشتن نیروی کارآمد و متخصص می‌تواند کمک بزرگ و شایانی را به عملی شدن انواع تنبیه تاثیر گذار بدون هیچ گونه تاثیر سوء یی نماید .
۲- پایدار بودن
چنانچه تنبیه در افراد با روش مناسب اجرا و نهادینه شود و فرد در وهله اول در مقابل آن متنبه شود وعبرت بگیرد در وهله دوم خود این روش‌ها جا افتاده و اجرائی خواهد شد چون این روش‌ها به صورت آموزه های درسی مدرسه ای ارائه می شود پایدار و همیشگی خواهد بود و هیچگاه از فرد دور یا فرد آن را فراموش نخواهد کرد اما اگر تنبیه ، با روش نامتناسب و بانوسانات انجام پذیرد چه بسا اثر سوء به دنبال خواهد داشت .
۳- عرفی بودن
آموزه های رفتاری در هر جامعه باید متناسب با عرف آن جامعه باشد و کیفیت این آموزه ها در هر فرهنگی متفاوت است بنابرین درهر کشوری بسته به نیازهای متغیر خواهد بود البته این تفاوت نباید به حدی باشد که حقوق کودکان را زیر پا بگذارد زیرا در تمامی فرهنگ‌های جوامع دنیا تنبیه که مورد نظر عامه مردم آن جامعه است این است که در درجه اول سازنده باشد و آسیبی را متوجه کودک نکند و به قدری باشد که میزان آن از مصلحت کودک فراتر نرود که منجر به ایجاد اثر سوء در کودکان شده و چه بسا آن ها را در ورطه بزهکاری قرار دهد .
مبحث پنجم : مخاطبان تنبیه
تنبیه با توجه به انواع آن که قبلا ذکر شده و ویژگی‌های که دارد با مخاطبان مختلفی روبروست که با توجه به ارجحیت آن ها را بیان می‌کنیم .
گفتار اول : کودکان
همان طور که در تعریف آمد کودکان اصلی ترین مخاطبان تنبیه هستند کودک از دیدگاه جرم شناسی فردی است که شخصیت وی در حال شکل گیری و قوام است و کودکی در دوره ای از سن هفت سالگی شروع وتا سن سیزده سالگی ادامه دارد . [۲۰]
اما از نظر رواشناسان و جامعه شناسان دوران کودکی سال هایی است که در آن زمینه ها و دیدگاه های بنیادی فرد ارزش‌ها وایده های فردی و اجتماعی کودک تا حدود زیادی شکل می‌گیرد .[۲۱]
به عبارت دیگر طفولیت در برگیرنده دورانی است که از اوان خردسالی شروع و در زمانی که فرد واجد شخصیت اجتماعی می شود از لحاظ جسمی و روانی نضج می‌گیرد و پایان می‌یابد . کودک در تمام مراحل رشد و نمو نیاز به کنترل و مراقبت کامل دارد و نیازمند توجه محبت و مراقبت و راهنمائی های آگاهانه و عملی است در صورتی که کودک در محیط مناسب رشد کند و انرژی متراکم وجودش در شرایط مناسب در جهت صحیح مصرف شود از لحاظ روانی متعادل و طبیعی خواهد بود.
باید توجه داشت که کودک در مسیر تکاملی خود رفته رفته علایق و سلایق وسیع تری کسب می‌کند و علاوه بر روابط محدودی که با بدن و با اعمال فیزیولوژیک خود از جذب تا دفع دارد روابطی با دنیای خارج نیز برقرار می‌کند بنابرین روابط کودک با پدر و مادر خواهر ، پرستار یا دایه و خدمتکار از مسایل اساسی است که توجه فرد بالغ در آینده بر آن پایه متمرکز خواهد شد وضع این روابط برای انسانی که در حال رشد و تکامل است قطعا از عواملی است که در رشد کلی اعمال رفتار بعدی او نیز تاثیر فراوانی خواهد داشت اگر این روابط صورت صحیحی نداشته باشد تبدیل به موجودی ضد اجتماعی و خطرناک می شود که از ارتکاب هر عمل زشتی احساس لذت می‌کند، با قانون شکنی احساس قدرت و زورمندی می‌کند بیمی به دل راه نمی دهد زیرا اگر تنبیه شود عین خواسته خود اوست از تنبیه هم لذت می‌برد ، تنبیه رفتار درونی او را کاهش می‌دهد و ممکن است عقده های اودیپ ودیگر نابسامانی ها را موجب گردد .
