۲۳

دولت درآمد و یا اداره آن ها برعهده مدیران دولتی گذارده شد، که این امر نیز به نوبه خود بر

تعداد شرکت‌های دولتی و تنوع عرصه فعالیت آن ها افزود.

تجربه نشان می‌دهد که اغلب شرکت‌های دولتی در حد مورد انتظار در انجام امور محوله

توفیق نداشته‌اند. این شرکت‌ها عمدتاًً با مشکلات و تنگناهای بیرونی و درونی روبرو بوده اند

که از جمله آن ها میتوان مشکلات حقوقی، عدم وجود قوانین و مقررات کامل و صریح،

روشن نبودن جایگاه برنامه ریزی و بودجهریزی کشور در قبال این شرکت‌ها، کمبود آئین نامه-

های انضباطی لازم در سطح کشور، کمبود نیروی انسانی متخصص و همچنین کمبود مدیران

متعهد و کارآمد، اشکال در نحوه قیمت‌گذاری تولیدات داخلی، مشکلات ارزی، مشکلات

مربوط به نیروی کار و عدم تشکیل بهموقع مجامع را نام برد.

وجود مشکلات فوق سبب گردید که شرکت‌های دولتی عمدتاًً شرکتهایی ناکارآمد تلقی

شوند و لذا از سال ۱۳۶۲ به بعد اندیشه خصوصیسازی این شرکت‌ها به صورت جدی مطرح

شد و مطالعات کارشناسی پیرامون آن با عزمی راسخ دنبال گردید. هرچند که جتگ و

ضرورت‌های همراه آن، مانع از آن بود که خصوصیسازی ‌به‌عنوان یک سیاست رسمی و به-

طور گسترده اعلام و اجرا گردد.

با پایان یافتن جنگ تحمیلی و تنظیم برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی

جمهوری اسلامی ایران، سیاست آزادسازی اقتصادی، اصلاحات ساختاری و خصوصیسازی

شرکت‌های تحت مالکیت دولت در رأس سیاست‌های دولت قرار گرفت و در چارچوب

۸ قانون برنامه اول – ۸ و ۳ -۴ ،۱- اصول ۱۳۴ و ۱۳۸ قانون اساسی و نیز با عنایت به بندهای ۳۷

توسعه، خصوصیسازی و بهعبارتی دقیقتر واگذاری شرکت‌های دولتی، به صورت سیاستی

رسمی دنبال شده است.

۶- : بررسی سیر قانونی خصوصیسازی در ایران ۲

۱۳۷۰ – هیئت وزیران /۲/ ۱-۶-۲ : ‌تصویب‌نامه شماره ۲۸۳ ه/ت ۱۰۹ ه مورخ ۲۹

علی‌رغم لزوم تصویب قانون خصوصیسازی و نیز تعیین سازمان مسئول برنامه ریزی و اجرای

این سیاست، جریان خصوصیسازی در ایران بهشکلی دیگر آغاز شد. اجرای خصوصیسازی

۱۳۷۱ بهتصویب رسانیده بود آغاز /۲/ ‌بر اساس تصویب نامهای که هیئت وزیران در تاریخ ۲۹

۲۴

گردید و در قالب آن ادامه یافت. اهداف سیاست واگذاری، نحوه استفاده از درآمدهای حاصله

و نیز پیش‌بینی چگونگی اجراء و نظارت بر آن که در ‌تصویب‌نامه مورد اشاره قرار گرفته است،

به قرار زیر می‌باشد:

اهداف سیاست واگذاری 

در متن تصویب نامه مورد اشاره، واگذاری شرکت‌های دولتی در جهت تحقق اهداف ذیل مد

نظر واقع شده بود:

الف- ارتقاء کارایی فعالیت‌ها

ب- کاهش حجم تصدی دولت در فعالیت‌های اقتصادی و خدماتی غیر ضروری

ج- ایجاد تعادل اقتصادی

د- استفاده بهینه از امکانات کشور

پیش‌بینی روش های واگذاری 

در این ‌تصویب‌نامه آنچه مورد نظر است، واگذاری سهام متعلق به دولت و سازمان‌ها و

شرکت‌های دولتی می‌باشد و از دیگر روش های خصوصیسازی نظیر قرارداد اجاره، قرارداد

مشارکت و غیره نامی به میان نیامده است و این خود حاکی از آن است که تعیین روش

واگذاری بدون عنایت به اهداف پیشگفته صورت گرفته است. علاوه بر آن در متن تصویب-

نامه تعیین شده است به بررسی موضوع پرداخته و روش مناسب را تعیین نماید. نکته قابل

توجه دیگری که در ارتباط با روش واگذاری به چشم می‌خورد آن است که در ‌تصویب‌نامه

مذبور روش عرضه سهام به ‌گروه‌های خاص نیز مورد نظر بوده و پیش‌بینی شده است که ۳۳

درصد سهام قابل واگذاری متعلق به سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی موضوع ‌تصویب‌نامه، به

قیمتی معادل میانگین قیمت اسمی و قیمت روز سهام به کارگران و کارمندان واحدهای تولیدی

(با اولویت کارکنان دولت در صورت تساوی شرایط) عرضه گردد. ضمناً در ‌تصویب‌نامه مذبور

سازمان مالی گسترش مالکیت واحدهای تولیدی مسئول واگذاری ۳۳ درصد سهام کارگری

اعلام شده است. چنانچه ملاحضه می شود، انتخاب روش واگذاری بدون عنایت به اهداف

مورد نظر صورتگرفته و این خود از جمله نقاط ضعف سیاست واگذاری تلقی می شود. در

انتخاب روش واگذاری توجه به اهداف، ضرورتی اجتنابناپذیر است، چرا که هر روش در

۲۵

تحقق هدف یا هدفی خاص توانمند است. ‌به‌عنوان مثال روش عرضه سهام به گروه هایی

خاص روشن نیست که ارتقاء کارایی و یا ایجاد تعادل اقتصادی را محقق سازد بلکه معمولاً در

جهت تحقق اهدافی دیگر بهکار می رود و این در حالی است که این روش در سیاست

واگذاری جایگاهی قابل ملاحضه را دارا بوده است.

پیش‌بینی نحوه استفاده از درآمدهای حاصل از واگذاری 

در بند ( ۷) تصویب نامه مقرر شده است که درآمدهای حاصل از واگذاری با تصویب مراجع

مربوط به صورت زیر مورد استفاده قرار گیرد:

الف- باز پرداخت بدهیها

ب- باز پرداخت بدهی‌های گذشته شرکت در چارچوب طرحهای عمرانی

پ- تأمین کمبود منابع شرکت‌های موجود بر اساس مطالعات انجام شده قابل واگذاری

۲-۶- : قوانین خصوصیسازی در برنامه سوم توسعه ۲

فصل سوم قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با

عنوان واگذاری سهام و مدیریت شرکت‌های دولتی، به موارد مختلف مرتبط با موضوع

خصوصیسازی پرداخته است:

ماده ۹: به منظور ارتقای کارایی و افزایش بهره وری منابع مادی و انسانی کشور و کارآمد کردن

دولت در عرصه سیاست گذاری و توسعه توانمندی بخش‌های خصوصی و تعاونی، سهام

شرکت‌های قابل واگذاری بخش دولتی در شرکت هائی که ادامه فعالیت آن ها در بخش دولتی

غیرضروری است، طبق مقررات این قانون با اولویت ایثارگران در شرایط مساوی، به بخش‌های

تعاونی و خصوصی فروخته خواهد شد.

ماده ۱۰ : در واگذاری سهام موضوع این فصل رعایت موارد ذیل الزامی است:

الف- امر واگذاری درجهت تحقق اهداف برنامه باشد و خود هدف قرار نگیرد.

ب- در چارچوب قانون اساسی صورت پذیرد.

ج- موجب تهدید امنیت ملی و یا تزلزل حاکمیت ارزش‌های اسلامی و انقلابی نگردد.

۲۶

د- به خدشه دار شدن حاکمیت نظام یا تضییع حق مردم و یا ایجاد انحصار ‌نینجامد.

ه – به استفاده از مدیریت سالم منجر شده و اداره امور را بهبود بخشد.

و- حتی المقدور به توسعه مشارکت عمومی منجر شود.

( ماده ۱۱ : سهام متعلق به وزارتخان ه ها، مؤسس ههای دولتی، شرکت‌های دولتی موضوع ماده ( ۴

قانون محاسبات عمومی کشور مصوب ۱۳۶۶٫۶٫۱ و اصلاحات بعدی و مؤسسات انتفاعی

وابسته به دولت و سایر شرکتهایی که بیش از پنجاه درصد ( ۵۰ %) سرمایه و یا سهام آن ها

– به کودکان بیاموزید با خود روراست و صادق باشند. کودکان هربار که خود را فریب می‌دهند نظرشان ‌در مورد خودشان تخریب می‌شود. کودکی که دچار خودفریبی می‌شود دنیای بزرگی می‌سازد تا دیگران را نیز فریب بدهد و در نهایت نظر دیگران را دلیل این دنیای خودساخته می‌دانند.

– کودکی که مرتکب تخلفی می‌شود انسان غافلی نیست؛ بلکه فقط عمل کرده‌است و این عمل به او فرصت رشد می‌دهد. کودکی که در درس ریاضی ضعیف است آدم کندذهنی نیست بلکه در این مرحله از زندگی، دانش ریاضی او در این سطح است. شما می‌توانید به کودک خود بیاموزید که از اشتباهات خود درس بگیرد و تا زمانی که می‌داند ارزش او ناشی از عملکرد او در یک کار خاص و در یک روز مشخص نیست هرگز نگرانی به خود راه ندهد. دقت کنید تا زمانی که وجود دارید ارزشمند هستید. اگر خودتان چنین بگویید نه کمتر نه بیشتر، ارزشمند بودن ‌بر اساس عملکرد نیست بلکه چیزی است که هر روز همراه شما است. لذا هر روز به فرزندانتان به ویژه هنگامی که مرتکب اشتباهی می‌شوند این نکته را یادآوری کنید که صرف‌نظر از عملکردشان ارزشمند هستند. اگر می‌خواهید فرزندتان از خود ارزیابی مثبتی داشته باشد همواره به آن یادآوری کنید که من فردی هستم که رفتارهایی دارم، اما من رفتارهایم نیستم.

– بچه ها دوست دارند احساس استقلال کنند و به مراتب این امر حس خوبی نسبت به خود داشته باشند. شما می‌توانید آن‌ ها را تشویق کنید که به طور مستقل ‌در مورد عملکرد خویش فکر کنند.

۵-۲ مقاله‌ پیشرفت تحصیلی

موضوع شیوه های جلوگیری از افت تحصیلی دانش‌آموزان و دانشجویان و پیشرفت آموزشی آن‌ ها به منظور کاهش هزینه ها و افزایش بهره‌وری و کارایی نظام آموزشی در سه دهه اخیر به یکی از مهم‌ترین مباحث نظام آموزشی ما تبدیل شده‌است. به عبارتی در حال حاضر همه‌ مسئولان نظام آموزشی و بسیاری از اولیا و دانش‌آموزان به نحوی با این معضل درگیر هستند که تحقیقاتی که پژوهشگران انجام داده‌اند یا هم‌اکنون نیز انجام می‌دهند و بحث‌های فراوانی را که روان‌شناسان، مشاوران متخصصان تعلیم و تربیت در این راستا دارند صرفاً به همین جهت است که شاید با شناخت مسئله و کشف راه‌های اساسی ریشه این معضل را برای همیشه بخشکانند و از بین ببرند.

از دیرباز مسئله از بین بردن افت آموزشی یا پیشرفت تحصیلی مورد بحث و تفحص متخصصان تعلیم و تربیت بوده و همواره در پی آن پیشنهادات، راه‌کارها و سیاست‌هایی به همین منظور وجود داشته تا بتوانند جلوی این معضل فرهنگی را گرفته و استفاده‌ بهینه از امکانات مالی و منابع محدود کشور به عمل آید تا شاید برای همیشه این مشکل اساسی آموزشی زدوده شود و دیگر شاهد حیف و میل شدن بودجه‌های نظام آموزشی خود نباشیم. موضوع جلوگیری از افت تحصیلی یا کوشش در جهت پیشرفت تحصیلی بالنفسه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و همواره مورد توجه تمامی مسئولان نظام آموزشی قرار گرفته است و سعی و تلاش دارد بتواند با بسیج نیروهای کارا و کارآمد سطح علمی و فرهنگی افراد را ارتقاء داده و مراکز و مؤسسات صنعتی، علمی و تجاری جامعه را از وجود متخصصان آگاه و توانمند بهره‌مند ساخت. از این جهت سعی و تلاش همه‌ ما این بوده که در یاری رساندن ‌به این هدف ارشمند تا جایی که می‌توانیم در این راه خود را مسئول دانسته و تلاش بسیار ناچیز ولو در ارائه‌ یک راه‌کار کوچک انجام داده یا با یادآوری و انجام و اجراء شیوه ها و برنامه های خاص آموزشی راه رسیدن ‌به این هدف را تسهیل بخشیم.

‌در مورد افت و پیشرفت در تحصیل نقش و وجود دو عامل را نمی‌توان نادیده گرفت:

– محیط آموزشی: مناسب و غنی‌بودن محیط آموزشی می‌تواند در بازدهی و کارایی فرایند آموزشی بسیار مفید واقع شود و با سیاست‌ها و شیوه های درست آموزشی و علمی همانند برگزاری کلاس‌های آموزشی و برپایی کلاس‌های تقویتی در جهت رفع مشکلات درسی و علمی دانش‌آموزان گاهی مؤثر برای بهبود و ارتقاء نظام آموزشی است.

– مدیریت واحد آموزشی: نقش مدیریت یا ‌هدایت کننده جریان آموزش که خود از اهمیت خاصی برخوردار است می‌تواند با ایجاد انگیزه قوی در بین کلیه کارکنان با روش‌هایی نظیر:

۱- مشارکت افراد در امر تصمیم‌گیری

۲- جلب اعتماد متقابل بین اعضای یک واحد آموزشی

۳- قراردادن اطلاعات صحیح در ارتباط با وظایف خود

۴- توجه به رفاه فردی و گروهی اعضا و همچنین به خواسته‌های معقول آن‌ ها

۵- ارتقاء فکر تعلیق و دلبستگی به همه‌ اعضا نسبت به آن واحد آموزشی، راه رسیدن به هدف‌های نظام تعلیم و تربیت را هموار ساخته و از افت تحصیلی جلوگیری می‌کند.

پیشینه پژوهش

۶-۲ تحقیقات گذشته مربوط به موضوع(داخل کشور)

یافته های تحقیقاتی پیرامون تأثیر شادکامی بر پیشرفت تحصیلی:

– در یک تحقیق دانشگاهی با عنوان اثرات شادکامی بر عملکرد دانش‌آموزان دختر و پسر اول تا سوم دبیرستان که در شهرستان اهواز صورت پذیرفته، اثرات شادی بر عملکرد افراد بررسی شده‌است. در این تحقیق دانشگاهی از ۳۶۰ نفر دانش‌آموز دختر و پسر که به طور تصادفی انتخاب شده‌بودند استفاده شد و سطح ۵ درصد به عنوان معنی‌دار بودن انتخاب شد.

یافته های تحقیق نشان داد که افزایش و کاهش شادکامی دانش‌آموزان دختر و پسر، باعث افزایش و کاهش عملکرد آن‌هاست. نتایج این تحقیق فرضیه‌های مطرح شده و یافته های تحقیقات قبلی را مورد تأکید قرار می‌دهند.

– همچنین دریک تحقیق درشهرستان مشهد باهدف بررسی شادکامی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی نظام جدید انجام شد ‌به این یافته رسیدند که میان شادکامی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان رابطه‌ معناداری وجود دارد.

– پژوهشگران در تحقیق‌های دیگری که در بررسی رابطه شادکامی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در شهرستان اهواز صورت گرفته‌است، پی برده‌اند که میان شادکامی و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان هم‌بستگی مثبت وجود دارد، یعنی میان دو متغیر، شادکامی عامل مهم‌تر و بزرگ‌تر است تا عملکرد تحصیلی و به عبارت دیگر عامل یا علت اولیه برای عملکرد تحصیلی است.

-دکتر کوثر سیم یاریان – مسئول نشریه بین‌المللی روانشناسی ایران ضمن اشاره به تحقیقات انجام شده در رابطه با شادی و نقش آن در سلامت جسم می‌گوید:مطالعات نشان داده‌اند فشار خون و ناراحتی های قلبی با شادی بهبود می‌یابند،مثلا در یکی از مطالعات کسانی که در فشار خون بالا مجبور به مصرف روزانه ۲ عدد قرص فشار خون بودند،در نتیجه افزایش شادی تعداد مصرف این قرصها تقریبا به صفر رسید.مطالعات در کشورهای غربی نشان می‌دهد در دهه ۱۹۵۰ مردم روزانه ۱۸ دقیقه می خندیدند ولی الان مردم روزی کمتر از۶ دقیقه می خندند و همین امر موجب شده که تحملشان در تحمل سختی ها کم شود و دیدشان نسب به امور زندگی منفی شود.(اینترنت)

-در تحقیقی که صرارتی (۱۳۷۹)در خصوص رابطه سلامت روانی و شادکامی کارمندان انجام داد نشان داد همبستگی مثت ومعناداری بین سلامت روانی وشادکامی کارمندان بانک وجود داشته است.همچنین رابطه بین میزان شادکامی با مؤلفه های سلامت روانی یعنی افسردگی،اضطراب،اختلال در عملکرد اجتماعی و اختلال بر کارهای جسمانی منفی و معنادار بوده است.

سازمان بین المللی استاندارد (ISO) عنوان می کند: «در پی افزایش جهانی شدن، ما نه تنها نسبت به آنچه می خریم هوشیارتر شده ایم، بلکه نسبت به نحوه تولید محصولات و خدماتی که دریافت می کنیم نیز آگاهی بیشتری پیدا کرده ایم. محصولاتی که از نظر محیطی مضر هستند، کار کودکان، محیط های خطرناک کاری و سایر شرایط غیرانسانی نمونه هایی از مسائل و مشکلاتی هستند که مطرح می شوند. همه سازمان ها و شرکت ها که به دنبال سود و اعتبار طولانی مدت هستند کم کم متوجه می شوند که باید مطابق با هنجارهای درست عمل کنند.»

افرادی که مسئولیت اجتماعی دارند از شرکت ها و سازمان ها تقاضا دارند که مسئولیت پذیری اجتماعی بیشتری پیدا کنند.

یک فرد چطور می تواند از نظر اجتماعی مسئول باشد؟

مسئولیت اجتماعی فردی را اینطور تعریف می شود:

«مسئولیت اجتماعی فردی شامل شرکت هر فرد در اجتماعی که در آن زندگی می کند می باشد که می توان آن را به علاقه مندی از اتفاقاتی که در جامعه می افتد و شرکت فعال برای حل برخی از مشکلات محلی تعریف کرد. هر جامعه زندگی خود را دارد که همیشه در حال تغییر است. و هر کدام از ما می توانیم به طرق مختلف در این تغییر شرکت داشته باشیم، مثلاً با شرکت در تمیز کردن خیابانی که در آن زندگی می کنیم، با شرکت در برگزاری مراسم ها. مسئولیت اجتماعی فردی را می توان با کارهای خیریه برای مشکلات و مسائل مهم اجتماعی، فرهنگی و محیطی تعریف کرد. بخشش و کار خیر راه های مختلفی دارد، مثل بخشیدن کالاهای مختلف یا از طریق واریزهای نقدی.» .(امیدوار، ۱۳۸۴، ۱۷۵)

برای مسئول بودن از نظر اجتماعی نه تنها لازم است در فعالیت های اجتماعی مثل بازیافت زباله ها شرکت داشته باشیم، بلکه باید آن را به شکل یک سبک زندگی درآوریم. فقط با وارد کردن مسئولیت پذیری اجتماعی به ارزش ها و سیستم اعتقادی شخصی خود می توانیم واقعاً از نظر اجتماعی مسئول باشیم.

برای اینکه از نظر اجتماعی مسئول و فعال باشید می توانید کم کم شروع کنید. ماهی یکبار از مهارت، توانایی ها و علایقتان در راه کمک به اجتماع استفاده کنید. دقت کنید که همه مسئولیت های اجتماعی چه فردی و چه شرکتی کاملاً داوطلبانه است و بر این ایده استوار است که به جای منفعل بودن نسبت به مشکلات اجتماعی، اقدامی فعال به آن داشته باشیم. مسئولیت اجتماعی یعنی رفتارهای مضر، مخرب و غیرمسئولانه که ممکن است به جامعه، افرادی که در آن زندگی می کنند و محیط آن ضرر بزند را از بین ببرند.

۲-۱-۱۲ نقش منابع انسانی در مسئولیت اجتماعی شرکت ها چیست؟

نیاز شرکت ها برای هماهنگ سازی فعالیت های مسئولیت های اجتماعی شان و نشان دادن تعهد خود ‌به این مسئولیت ها هر روز افزون تر می شود. مسئولیت های مؤثر اجتماعی شرکت ها بستگی ‌به این امر دارد که اهمیت این موضوع برای سازمان تا چه اندازه است. اعتماد کارکنان به سهام‌داران یک سازمان، توسط عمل شکل می‌گیرد نه با وعده و حرف. منابع انسانی، نقش مهمی در تحقق مسئولیت های اجتماعی شرکت ها دارد. مسئولیت اجتماعی شرکت ها، بدون منابع انسانی این خطر را در پی دارد که در قالب روابط عمومی دیده شود یا به صورت سطحی «نمایشی» در نظر گرفته شود. در عین حال، مسئولیت اجتماعی شرکت، فرصتی است برای منابع انسانی تا با نگاه استراتژیک به آن بپردازند و به عنوان شرکای تجاری همکاری نمایند.لازم است که مسئولیت اجتماعی شرکت ها در فرهنگ سازمان گنجانده شود تا در فعالیت ها و نگرش سازمان تغییر ایجاد کند و البته، حمایت تیم ارشد نیز برای موفقیت بسیار ضروری است. کاری که منابع انسانی انجام می‌دهد، ایجاد ارتباط و پیاده سازی عقاید، سیاست ها و تغییرات فرهنگی و رفتاری در سازمان است. نقش آن در تاثیر گذاری بر نگرش و پیوندهای آن با اهداف مدیریت، همان نقش مورد انتظار مسئولیت اجتماعی شرکت ها است. منابع انسانی، در عین حال، مسوول سیستم ها و فرآیندهایی است که زیربنای خدمات مؤثر را تشکیل می‌دهد. این منابع انسانی است که به مسئولیت اجتماعی سازمان ها اعتبار می بخشد و خط سیر حرکت سازمان را تعیین می‌کند. مسئولیت اجتماعی سازمان ها می‌تواند با فرآیندهایی چون برند کارفرما، استخدام، ارزشیابی، حفظ کارمندان، ایجاد انگیزه، پاداش، روابط داخلی، تمایز، مشاوره و آموزش ادغام شود. روشی که یک شرکت با کارمندانش رفتار می‌کند، مستقیما در ارتباط با این موضوع است که چقدر و تا چه میزان خواهان پذیرفتن مسئولیت های بزرگ تری است. امروزه، وقتی کارمندان انتخاب می‌کنند که برای چه کسی کار کنند، اعتبار کارفرما و اعتمادی که می‌توانند به او داشته باشند، به طور قابل ملاحظه ای برای آن ها اهمیت یافته است. انسان ها، به خصوص نمی خواهند در جایی کار کنند که با ارزش های شخصی آن ها مطابقت ندارد. کارمندان، در حال حاضر و در آینده، ارزش بسیار زیادی برای اعتبار برند یک سازمان قائلند. کارفرمایان نیز از جنبه‌های مثبت برند خود در استخدام، ایجاد انگیزه و حفظ کارمندان ماهر بهره می‌برند. اگر اعتمادی که از طریق پایبندی به مسئولیت اجتماعی شرکت ها کسب شده است از بین برود، بازگرداندن آن بسیار مشکل خواهد بود. منابع انسانی باید مطمئن شود که مسئولیت اجتماعی شرکت ها در آن سازمان می‌تواند با وجود بررسی های موشکافانه سهام‌داران رعایت شود و آموزش و ارتباط هایی که در فرهنگ این مسئولیت نهفته است جزو بدنه فرهنگ سازمان گردد. .(امیدوار، ۱۳۸۴، ۱۷۵)

۲-۱-۱۳ تاثیرات توجه به مسئولیت اجتماعی در سازمان:

1. جلوگیری از غفلت مدیریت سازمان نسبت به محیط

تلاش سازمان ها در جهت اهداف سازمانی و عدم توجه به مسئولیت اجتماعی غالباً باعث می شود تا مدیریت از محیط خود غافل بماند و وظیفه خود را منحصر به دورن سازمان نماید (الوانی و قاسمی، ۱۳۷۷، ۲)

بر خلاف دیدگاه سنتی، وظیفه شرکت‌ها و سازمان‌ها تنها کسب سود و سود رسانی نیست بلکه تمام شرکت‌ها و سازمان‌ها در قبال محیط فضای کسب و کار خود چه در منطقه و چه جهان، مسئولیت هایی دارند. آن ها باید سعی کنند تا به توسعه همه جانبه اقتصادی برای خود، کشورشان و توسعه پایدار و توسعه محیطط، رشد می‌یابد پس باید فضا و محیط کسب و کار خود را خوب بشناسید. محیط زیست خوب، بازار خوب و دولت خوب، شاخص های مهمی هستند. که اگر بهینه باشند، فضا و محیط کسب و کار نیز حاصل می شود. (خلیلی عراقی و مهرانگیز یقین لو، ۱۳۸۳)

در این شرایط بسیار حساس ضروری است با نگاهی جامع به فرایند طراحی و پیاده سازی نظام آموزشی و دانشگاهی مؤلفه های آن فرصت و موهبت تمسک به مبانی و اصول بایسته و شایسته اسلام را در تدوین چشم انداز ، مأموریت راهبردها و برنامه های عملیاتی نظام آموزشی بر اساس محوریت قرآن و سنت قطعی چهارده معصوم (ع) ، عقل و علم دانسته باشیم . ( عباس پور ، ۱۳۸۵ ، ص ۶۰۶)

تعلیم و تربیت و نظام دانشگاهی که مهم ترین رسالت نظام اسلامی است هم در بعد نظری باید به ارائه الگوها و مدهای فکری اقدام کند و هم قواعد عملی را برای نایل شدن به اهداف مورد نظر طراحی کند . (ملکی ، ۱۳۸۹ ، ص ۲۰)

‌بنابرین‏ بر اساس تعالیم اسلام و قرآن و با توجه به شرایط بومی و فرهنگی ایران اسلامی می بایست دانشگاه های کشور را در جهت پیشرفت اسلامی و ایرانی به حرکت در آوریم .

بیان مسأ له

اسکار اشپیل ، مربی اتریشی ، در اوایل نیمه دوم قرن بیستم می گفت : « فرمول تعلیم و تربیت هنوز پیدا نشده است . از نظر ما کارانکو ، که برخی از نویسندگان او را « نابغه خودآموز» تعلیم و تربیتی می‌خواند ، « علم تعلیم و تربیت جدلی ترین ، متغیرترین ، پیچیده ترین و متنوع ترین علوم است .»

« هر عمل تربیتی ممکن است به صورت‌های مختلف سازمان یابد و هر صورت نتیجه متفاوت داشته باشد ، … عمل تربیتی زمانی معنی پیدا می‌کند که به صورت سیستم کل در نظر گرفته شود . بهترین برنامه در یک زمان معین ، در زمانی دیگر بدترین می شود … نمی توان سودمندی یا ناکارآمدی برنامه تربیتی را جدا از کل سیستم بررسی کرد. هیچ برنامه آموزشی نباید قطعی و نهایی پنداشته شود.» ( مورن ، ۱۳۸۳ ) .

نظر لوتان کوی چنین است : « … نگریستن به آموزش و پرورش به عنوان یک مسئله جزء لاینفک و اولیه تفکر است ، ‌به این معنی که باید مفهوم آموزش و پرورش ، اشکال آن ، نقش آن و آثار آن … از زاویه منطقهای مختلف و نظامهای ارزشی متفاوت که نشان دهنده نسبی بودن خلاقیت‌های بشری است ، مورد بررسی قرار گیرد. »( کوی ، ۱۳۷۸ ، ص ۲ ) .

چرا آموزش و پرورش چنین وضع پیچیده ای پیدا می‌کند ؟

علت آن است که عمل آموزش و پرورش، یعنی ‌کنش‌هایی که در میدان عمل رخ می‌دهند ، در حیطه شدن قرار دارد . در یک میدان تربیتی ، کنش گران ، مدام کنش های جدید انجام می‌دهند . به دلیل تعاملهای مستمر در عمل تربیتی ، امکان تبیین پدیده‌های آموزشی نیست : زایش پدیده‌های آموزشی آنی است ، هر چند در عوامل آشکار و ناآشکار گذشته و حال رشد می‌کنند، و تفسیر آن ها نیز لازم و مستمر است . موقعیت تربیتی مدام پدیده‌های جدیدی را در بطن خود رشد می‌دهند که پیش‌بینی آن ها به صورت دقیق و قطعی ممکن نیست . این همان ویژگی پدیده زایی نظامهای آموزشی است ، ‌به این سبب ، تغییرات در موقعیت ها و یا نظام های آموزشی قابل «برنامه ریزی » نیست .

در عین حال ، میدان نظری آموزش و پرورش گسترده و متنوع است ، به طوری که با اوضاع کنونی شناخت بشری نظریه جهان شمول در آموزش و پرورش وجود ندارد . « ماهنوز فاقد یک نظریه عمومی آموزش و پرورش هستیم ؛ نظریه ای که برای تمام جوامع یا حداقل برای اغلب آن ها در زمان و مکان متعتبر باشد . نظریه های موجود « جزئی و محلی » هستند.» پدیده‌های آموزشی ریشه در تاریخ جوامع دارند و تاریخ آن ها نیز در ارتباط بین فرهنگ‌های مختلف شکل گرفته ا ست ؛ از این رو ، میدان نظری باید بتواند این ‌تعامل‌ها را به صورت دیالکتیک در نظر گیرد.

پدیده‌های آموزشی ( با تعارض ها ، تضادها و نیز ‌جهش‌هایی که در آن ها می توان یافت) به صورت طولی و عرضی تحت تأثیر عوامل مختلف قرار دارد : طولی ‌به این معنی که عوامل تاریخی در وضع کنونی و گرایش های بعدی پدیده‌های آموزشی تأثیر می‌گذارند . می توان این نظر ژول میشله تاریخ نگار فرانسوی را که ‌در مورد تبیین حال در نظام های اجتماعی مطرح ‌کرده‌است ، درباره نظامهای آموزشی نیز به کار برد :« در زندگی هر ملت ، تاریخ تار را می‌سازد و جغرافیا پود را . تار یعنی توالی زمانی رویدادها و تکامل آن ها ، و پود یعنی اوضاع طبیعی و انسانی خاص هر کشور و هر محیط . تلاقی آن ها بافت رویدادها را می‌سازد.»

‌بنابرین‏ ، برای شناخت بافت ( متن ) رویدادها لازم است به گذشته ، در ابعاد مختلف ان ، توجه کرد. « نظریه عمومی اموزش و پرروش باید آموزش و پرروش را در تمام اشکال ، ابعاد و آثارآن بررسی کند و آن را در یک زمان معین و در طول تاریخ در مجموعه ملی و بین‌المللی که به آن تعلق دارد قرار دهد . » هوبرت در تاریخ پداگوژی خود می نویسد : « بدون شناخت کلی از رویدادها و نظریه های گذشته ، نظریه جدید یا اصلاح مداوم مهمی به وجود نمی آید. »

همچنین باید گفت که ساختارها و کارکردهای نظام های آموزشی در زمان حال « بُعد عرضی رویدادها ) به صورت بنیادی از عوامل اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی و … جامعه تاثیر می‌پذیرند . یافته های بوردیو در فرانسه ، کریستوفو جانکز در امریکا و هوریو تروهیسا در ژاپن ، با وجود چارچوبهای نظری متناوب ، بیانگر تأثیر عوامل فوق در آموزش و پرورش است . ( مورن ، ۱۳۸۳ )

آموزش و پرروش میدان تعارض‌ها ، ستیزها و تضادهای اجتماعی در عرصه های محلی ، منطقه ای ، ملی و بین‌المللی است . این نظر سادلر ، مقایسه گر انگلیسی اوایل قرن بیستم ، که مسائل خارج از مدرسه از مسائل درون آن مهم تر و در واقع اداره کننده و توضیح دهنده مسائل درونی آنند- اگر جزم گرایی موجود در آن را کنار بگذاریم – دور از واقعیت نیست ( کوی ، ۱۳۷۵ ، ص ۸ )

ضرورت سبز فایل ایجاب می‌کند باز تعریف تازه ای از مفهوم دانشگاه در کشور صورت گیرد این دانشگاه در عین اینکه بر دو منبع میراث اسلامی و ایرانی تکیه دارد، باید بتواند راه را برای اعتلای تمدن اسلامی ایرانی در آینده فراهم کند . چنین حرکتی نیازمند توجه به ابعاد فرهنگی و تمدنی دانش است . در سبز فایل نقش تازه ای بر دوش دانشگاه ها قرار داده شده است . بر این اساس ، علاوه بر تولید فناوری به نقش و وظیفه دانشگاه حفظ مزیت های فرهنگی ، نوآوری در حوزه دستاوردهای انسانی و احیای تمدنی خواهد بود . این اندیشه نیازمند توجه دانشگاه به وظایف خود در تمامی عرصه های تمدنی است و این یعنی اینکه دانشگاه با وسعت نظر در حوزه سیاست گذاری ما بتواند هم ضرورت های تکنولوژیک تمدنی را پیگیری کند و هم الزامات فرهنگی و انسانی آن را از نظر دور ندارد. بی تردید نیل به قله های تعالی و توسعه برای هر ملتی در گرو برخورداری از تمدنی بزرگ و اصیل است . در ایران اسلامی نیز تنها با احیای تمدن کهن ، با شکوه ، خردمدار و دین محور ایرانی این امر محقق می شود . در همین راستا ، نظام آموزش عالی کشور نیز به ناگزیر باید در جستجوی ارائه الگویی از دانشگاه فعال و سرآمد باشد که بتواند در کنار حفظ باورها و اعتقادات دینی و توجه به دیرینه باستانی و اسلامی ، توسعه علمی ، پژوهشی و مهندسی دانش ، بینش ، باورها و فرهنگ جامعه را محقق سازد . رسالت اصلی این طرح نوین، تربیت همه جانبه نسلی دیندار و دانش پژوه است ، نسلی مادی و معنوی ، نسلی اخلاقی و علمی ، نسلی که بتواند تمدن نوین اسلامی و ایرانی را محقق سازد . ( ‌خرم‌شاد و آدمی ، ص ۱۳۸۸ ، ص ۱۶۱) .

با وجود بدیهی بودن این حق در پرونده های کیفری که جنبه رسانه ه ای پیدا کرده‌اند ما شاهد تسریع در روند رسیدگی هستیم به نحوی که این تسریع موجب تضییع حقوق دفاعی متهم می‌گردد. با وجود تأکید مقامات عالی قضائی بر رعایت موازین قانونی و قضائی در این پرونده ها در مواد متعدد شاهد نقض موازینی از دادرسی کیفری هستیم که در تضاد با امر تسریع هستند و مستلزم صرف زمان می‌باشند .

در این مبحث ابتدا به احرازتسریع در رسیدگی از طریق داده های می دانی جمع‌ آوری شده پرداخته و در نهایت مواردی از حقوق دفاعی متهم را که در راستای تسریع دادرس نقض گشته اند بیان می‌کنیم .

گفتار اول : احراز تسریع رسیدگی

به منظوراحراز تسریع روند رسیدگی در این تحقیق از دو دسته اطلاعات جمع‌ آوری شده استفاده شده است . گروه اول داده ها اظهار نظر مسئولان دستگاه قضایی در خصوص پرونده های رسانه ای شده است که بر تسریع رسیدگی ‌به این جرایم تأکید کرده‌اند. گروه دوم حاصل از اطلاعات می دانی در خصوص پرونده های با موضوعات مشابه و مقایسه آن با پرونده های رسانه ای شده است. این گفتار در دو بند به بررسی این اطلاعات اختصاص داده شده است.

بند اول : اظهارات مسئولان قضایی

پس از رسانه ای شدن ارتکاب برخی جرائم و با توجه به تمرکز افکار عمومی بر اظهارات و عملکرد مسئولین دستگاه قضایی این مسئولان در اظهارات خود به عزم دستگاه قضایی در تسریع روند رسیدگی ‌به این جرائم تأکید می‌کنند. از دید این مسئولان و رسانه ها این تسریع در رسیدگی نوعی واکنش سرسختانه است و متهمی که جرم او جنبه ی رسانه ای پیداکرده است از دید این افراد شایسته ی نرمش و برخورد ملایم نمی باشد. در طول چند سال اخیر معمولا مقامات عالی قضایی در مصاحبه ها و یا اظهار نظر خود در مقابل رسانه ها بر پیگیری به منظور تسریع در روند رسیدگی ‌به این جرائم در مقابل افکار عمومی و اصحاب رسانه متعهد می‌شوند. نمونه این اظهارات در گزارش های خبری به نقل از مسئولان دستگاه قضایی مشاهده می شود. عالی ترین مقام دستگاه قضایی کشور در اظهارات خود در خصوص پرونده ((فساد اخیر مالی)) و ((قتل میدان کاج سعادت آباد تهران)) که در پایگاه خبری کیهان^[۱۸۱]و جام جم^[۱۸۲]بازتاب داشته بر عزم دستگاه قضایی مبنی بر رسیدگی در اسرع وقت و با رعایت تمام موازین شرعی و قانونی به منظور پیشگیری از موارد مشابه تأکید ‌کرده‌است. همچنین این اظهارات در خصوص پرونده های : قتل روح الله داداشی ، تجاوز خمینی شهر اصفهان ، تجاوز گروهی در شهرستان کاشمر نیز در گزارش های خبری بازتاب یافته است.

مقامات قضایی در اظهارات خود نسبت به پرونده هایی که جنبه رسانه ای پیدا کرده‌اند ضمن تأکید بر تسریع رسیدگی ‌به این جرایم ادبیاتی عوام پسندانه و فاقد چهارچوب و تحلیل کارشناسی را استفاده می‌کنند که تاثیر پذیری این اقدامات را از افکار عمومی نشان می‌دهد. این الفاظ و عبارات نبز در ادبیات بازنمایی رسانه ای جرایم ، رایج و دارای بار معنایی جا افتاده در میان مردم است. استفاده از عباراتی مانند ((قاطعانه عمل کردن ، مهلت ندادن ، تسامح نکردن ،^[۱۸۳])) پیشگیری از موارد مشابه و عبرت دیگران نشان دهنده توجه مقامات قضایی به افکار عمومی و خواسته های مردم است. از طرفی نیز قبلا بیان شد که رسانه ها تا حدودی دستگاه قضایی را در افزایش جرایم مقصر می دانند . مسئولان دستگاه قضایی نیز در پی رفع اتهام تقصیر از خود و همراهی و نزدیکی به عامه مردم سیاست های خود را در جهت تمایلات آن ها برنامه ریزی می‌کنند . یکی از مواردی که بر مطلوبیت دستگاه قضایی در بین مردم می افزاید رسیدگی سریع به جرایم رسانه ای شده است. بازنمایی رسانه ای این اخبار نیز تاثیر آن را در بین مردم بیشتر می‌کند.

تسریع رسیدگی در مراحل فرجامی جرایم رسانه ای شده نیز مشاهده می شود . این در حالی است که موضوع رسیدگی های فرجامی در دیوان عالی کشور دارای حساسیت های زیادی است و این امر موجب طولانی شدن رسیدگی ها در دیوان شده است . دادستان عمومی و انقلاب استان اصفهان در خصوص متجاوزین باغ خمینی‌شهر بیان داشته با توجه به اهمیتی که این پرونده داشت ظرف کوتاه‌ترین زمان ممکن در دیوان عالی کشور مورد بررسی قرار گرفت.^[۱۸۴]همچنین رییس دیوان عالی کشور در گزارشی که در پایگاه خبری کیهان^[۱۸۵] بازتاب داشته بیان داشته پرونده های قتل و جرائم خاص گاهی در دیوان عالی کشور حدود ۶ ماه الی یک سال باقی می ماند و قضات جرات ندارند تا پرونده های قتل، ناهنجاری، آدم ربایی و تجاوز به عنف را تاییدکنند، در حال حاضر این پرونده ها در دیوان عالی کشور بیشتر از ۷ الی ۱۰روز باقی نمی ماند. منظور این مقام عالی قضایی از پرونده هایی که بیشتر از ۷ الی ۱۰روز باقی نمی ماند ، پرونده هایی بوده است که جنبه رسانه ای پیدا کرده‌اند.

بند دوم : اطلاعات می دانی در خصوص پرونده های مشابه

اظهار نظر مقامات دستگاه قضایی گرچه نشان دهنده تسریع رسیدگی در پی رسانه ای شدن جرایم است اما میزان این تاثیر و تسریع در رسیدگی را روشن نمی کند . به همین دلیل اطلاعات می دانی در خصوص پرونده های مشابه عناوین جرائمی که رسانه ای شده اند انتخاب شده و سیر کامل روند رسیدگی تا تأیید در دیوان عالی کشور مورد بررسی قرار گرفته است تا میزان این تاثیر پذیری مشخص شود. تحلیل اطلاعات جمع‌ آوری شده یافته های زیر را در اختیار ما قرار داده است:

در خصوص پرونده های با موضوع قتل عمدی نتیجه یافته ها از قرار ذیل است :

تاریخ وقوع جرم

قرار مجرمیت

کیفرخواست

آخرین جلسه رسیدگی

اظهار نظر دیوان عالی

۱۴/۷/۸۸

۱۵/۱۱/۸۸

۱۵/۱۲/۸۸

۱۸/۳/۸۹

۲۷/۲/۹۰

۱۰/۳/۸۵

۱۳/۸/۸۵

۲۶/۶/۸۵

۹/۷/۸۶

۲۱/۱/۹۰

۱۲/۱۱/۸۴

۲۱/۶/۸۵

۲۶/۶/۸۵

۲۸/۱۰/۸۵

۳/۸/۸۶

۱۴/۱/۸۸

۲۱/۲/۸۹

۲۸/۲/۸۹

۳۰/۶/۸۹

۱۰/۷/۹۰

۱۰/۳/۸۵

۱۸/۴/۸۸

۲۲/۴/۸۸

۲۰/۸/۸۹

۲۷/۷/۹۰

تحلیل داده های به دست آمده حاکی از این است که در هر پرونده قتل به طور متوسط تا اظهار نظر دیوان عالی کشور ۱۱۶۷ روز به طول می‌ انجامد در حالی که این مدت در خصوص پرونده های قتل رسانه ای شده بسیار کمتر است . به طوری که پرونده قتل روح الله داداشی از زمان وقوع قتل تا اجرای حکم قصاص ۶۸ روز و پرونده قتل میدان کاج سعادت آباد تهران از زمان وقوع قتل تا قصاص قاتل ۶۹ روز به طول انجامیده است.

در خصوص پرونده های با موضوع تجاوز به عنف نتیجه یافته ها از قرار ذیل است :

تاریخ وقوع جرم

تاریخ بازداشت

آخرین جلسه رسیدگی

صدور رأی‌

اعتراض به رأی‌

اظهار نظر دیوان

۱۹/۴/۹۰

۶/۵/۹۰

۵/۶/۹۰

۱۲/۶/۹۰

۱۰/۷/۹۰

۱۶/۱۱/۹۰

۱/۳/۸۹

۷/۳/۸۹

۵/۷/۹۰

۲۲/۷/۸۹

۱/۱۰/۸۹

۹/۵/۹۰

۲۳/۵/۸۷

۲۴/۵/۸۷